ผลต่างระหว่างรุ่นของ "วิกิตำรา:วิกิตำราคืออะไร"

จาก วิกิตำรา
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัดที่ 5: บรรทัดที่ 5:


== วิกิตำราคืออะไร ==
== วิกิตำราคืออะไร ==
พูดง่าย ๆ '''วิกิตำรา''' คือที่เก็บรวบรวม[[w:ตำราเรียน|หนังสือตำรา]][[w:เนื้อหาเปิด|เนื้อหาเปิด]]
พูดง่าย ๆ '''วิกิตำรา'''คือที่เก็บรวบรวม[[w:ตำราเรียน|หนังสือตำรา]][[w:เนื้อหาเปิด|เนื้อหาเปิด]]


เนื่องจากคำว่า '''หนังสือตำรา''' (textbook) สามารถตีความได้กว้างมาก คำแนะนำนี้จึงมีขึ้นเพื่อชี้แจงว่าเนื้อหาประเภทใดเป็นที่ยอมรับได้สำหรับวิกิตำรา ตัวอย่างเช่น ''ผลงานของสุนทรภู่'' อาจถูกจัดเป็น''หนังสือตำรา''ในหลักสูตรวรรณคดีไทย แต่เนื้อหาดังกล่าวไม่เหมาะสมสำหรับไซต์นี้
เนื่องจากคำว่า'''หนังสือตำรา''' (textbook) สามารถตีความได้กว้างมาก คำแนะนำนี้จึงมีขึ้นเพื่อชี้แจงว่าเนื้อหาประเภทใดเป็นที่ยอมรับได้สำหรับวิกิตำรา ตัวอย่างเช่น ''ผลงานของสุนทรภู่'' อาจถูกจัดเป็น''หนังสือตำรา''ในหลักสูตรวรรณคดีไทย แต่เนื้อหาดังกล่าวไม่เหมาะสมสำหรับไซต์นี้


=== วิกิตำราควรมีอะไร ===
=== วิกิตำราควรมีอะไร ===
วิกิตำรามีไว้เพื่อเป็นหนังสือตำรา ตำราอธิบายประกอบ คู่มือการเรียนการสอน และคู่มือต่าง ๆ สื่อเหล่านี้สามารถนำไปใช้ได้ทั้งการเรียนการสอนแบบดั้งเดิม สถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองหรือได้รับความนับถือ การเรียนการสอนแบบบ้านเรียนหรือโฮมสคูล (home-school) เป็นส่วนหนึ่งในหลักสูตรของ[[v:หน้าหลัก|วิกิวิทยาลัย]] หรือใช้สำหรับการเรียนรู้ด้วยตนเอง ตามกฎทั่วไปจะเก็บรวบรวมเฉพาะตำราเรียนเท่านั้น หนังสือสารคดีและหนังสือบันเทิงคดีที่ไม่ได้มีไว้สำหรับการเรียนการสอนจะไม่อนุญาตให้รวมอยู่ในวิกิตำรา องค์ประกอบวรรณกรรม เช่น อุปมานิทัศน์หรือนิทานอุทาหรณ์ที่นำมาใช้เป็นสามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือประกอบการเรียนการสอนได้ในบางสถานการณ์
วิกิตำรา มีไว้สำหรับ ตำราเรียน, ตำราอธิบายประกอบ, ตำราคำแนะนำหรือสอนวิธีใช้ และคู่มือต่างๆ


เนื้อหาที่อาจไม่เหมาะสมสำหรับวิกิตำราควรถูกนำออกตาม[[WB:DP|นโยบายการลบ]]
โดยทั่วไปแล้ว นวนิยายต่างๆ ไม่ควรรวมอยู่ในวิกิตำรา เนื่องจากไม่ได้มีเนื้อหาเชิงการเรียนการสอนแต่อย่างใด


=== วิกิตำรากับข้อความอธิบายประกอบ ===
อย่างไรก็ตาม ถึงแม้นวนิยายจะไม่ใช่วิกิตำรา แต่ก็อาจนำมาใช้ประกอบการสอนในวิกิตำราได้
{{เว็บย่อ|WB:AT|WB:ANNOTATION}}
แม้ว่าวิกิตำราไม่อนุญาตให้คัดลอกเนื้อหาแบบคำต่อคำจากงานเขียนต้นฉบับ แต่ก็อนุญาตให้ใช้ข้อความอธิบายประกอบ (annotated texts) ซึ่งเป็นข้อความหนึ่งที่อยู่ในงานเขียนต้นฉบับและใช้เป็นแนวทางในการอ่านหรือศึกษาข้อความนั้น ๆ ได้ ข้อความอธิบายประกอบของงานเขียนต้นฉบับที่ได้รับการเผยแพร่ก่อนหน้ารุ่นปัจจุบันอาจนำมาใช้ได้ถ้างานเขียนต้นฉบับสอดคล้องกับ[[วิกิตำรา:ลิขสิทธิ์|ลิขสิทธิ์ของโครงการ]]


[[s:|วิกิซอร์ซ]]เป็นอีกโครงการหนึ่งที่อนุญาตให้มีเนื้อหาที่เป็นข้อความอธิบายประกอบนอกจากวิกิตำรา ถ้าคุณต้องการเขียนข้อความอธิบายประกอบหรืองานเขียนฉบับเต็มให้ลองพิจารณาพื้นที่ที่เหมาะสมกับงานเขียนของคุณบนวิกิซอร์ซแทน
==ลองตรวจสอบดูว่าอะไรที่ไม่ใช่วิกิตำรา==
* งานเขียนที่ไม่ต้องการให้คนอื่นแก้ไข ไม่ใช่งานเขียนในวิกิตำรา เนื่องจากรูปแบบการใช้งานเปิดโอกาสให้ทุกคนช่วยกันแก้
* ถ้าต้องการเขียนเกี่ยวกับ '''สารานุกรม''' เขียนได้ที่ [[w:|วิกพีเดีย (Wikipedia)]]
* ถ้าต้องการเขียนเกี่ยวกับ '''คำนิยามศัพท์ พจนานุกรม พจนานุกรมหลายภาษา คำแสลง''' เขียนได้ที่ [[wikt:|วิกิพจนานุกรม (Wiktionary)]]
* งานที่เป็นต้นฉบับ เช่น พระราชบัญญัติรัฐธรรมนูญ รวบรวมได้ที่ [[:Wikisource:Main Page:ภาษาไทย |วิกิซอร์ส]]


== อะไรที่ไม่ใช่วิกิตำรา ==
===โครงการภายนอกอื่นๆ===
{{เว็บย่อ|WB:WIN|WB:NOT}}
* คู่มือแนะนำการท่องเที่ยว เขียนได้ที่ [http://wikitravel.org/en/Main_Page WikiTravel]
รายการด้านล่างแสดงถึงสิ่งที่'''ไม่ใช่วิกิตำรา''' โปรดระลึกถึงรายการเหล่านี้ขณะทำการแก้ไขเพื่อช่วยเหลือสำหรับการทำงานของเรา
* นิยายหรือวรรณกรรมต่างๆ สามารถร่วมกันเขียนได้ที่เว็บวิกิซิตี (Wikicity)


=== วิกิตำราไม่ใช่พื้นที่รับฝากเว็บไซต์วิกิฟรีหรือผู้ให้บริการเว็บสเปซ ===
==นอกจากนี้ สิ่งที่ไม่ใช่วิกิตำรา==
{{เว็บย่อ|WB:HOST}}
===วิกิตำราไม่ใช่หนังสือ===
คุณไม่สามารถใช้วิกิตำราเพื่อเป็นพื้นที่รับฝากเว็บไซต์ บล็อก หรือวิกิส่วนตัว ถ้าคุณสนใจที่จะใช้[[w:วิกิ|เทคโนโลยีวิกิ]]สำหรับการทำงานในเรื่องอื่นที่ไม่เกี่ยวข้องกับวิกิตำราแม้แต่หน้าเดียวก็ตาม มีเว็บไซต์จำนวนมากที่ให้บริการรับฝากเว็บไซต์วิกิ (มีทั้งฟรีหรือเสียค่าใช้จ่าย) คุณยังสามารถ[[mw:|ติดตั้งซอฟต์แวรวิกิ]]บนเซิร์ฟเวอร์ของคุณเองได้เช่นกัน (ดู[[mw:Manual:Installation guide|คู่มือการติดตั้งมีเดียวิกิ]]สำหรับข้อมูลที่เกี่ยวข้อง)
วิกิตำราไม่ใช่หนังสือหรือสารานุกรมที่เป็นรูปเล่ม ดังนั้นวิกิตำราจึงไม่มีขนาดที่ตายตัวของหัวข้อ กล่าวคือ วิกิตำราสามารถขยายขนาดไปได้เรื่อย ๆ รวมทั้งมีการเปลี่ยนแปลงข้อมูลอยู่เสมอ


'''หน้าวิกิตำราไม่ได้มีไว้เพื่อเป็นโฮมเพจส่วนตัว''' (personal homepages) ชาววิกิตำรามีหน้าส่วนตัวเป็นของตัวเองแต่หน้านั้นมีไว้สำหรับสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับการทำงานเพื่อเขียนคู่มือตำราเสรีหรือเนื้อหาอื่น ๆ บนวิกิตำรา ถ้าคุณกำลังมองหาพื้นที่สำหรับสร้างหน้าเว็บส่วนตัวที่ไม่เกี่ยวข้องกับการเขียนคู่มือตำรา (เช่น เขียนเรซูเม่ของตัวเอง) โปรดใช้บริการจากหนึ่งในผู้ให้บริการโฮมเพจฟรีจำนวนมากบนอินเทอร์เน็ต
===วิกิตำราไม่ใช่ห้องสนทนา===
การพูดคุยในวิกิตำรามีจุดประสงค์หลักในการพัฒนาบทความ ไม่ใช่การพูดคุยกันเล่น หากคุณต้องการพูดคุยเกี่ยวกับการพัฒนาบทความ ขอให้ใช้หน้าอภิปรายของแต่ละบทความ กรุณาอย่าพูดคุยลงในบทความ


===วิกิตำราไม่ใช่ที่โฆษณาขายของ===
=== วิกิตำราไม่ใช่แท่นปราศรัย ===
{{เว็บย่อ|WB:SOAP|WB:BLOG}}
บทความในวิกิตำราจะต้อง[[วิกิตำรา:มุมมองที่เป็นกลาง|มีความเป็นกลาง]] ไม่ใช่การโฆษณาชักจูง บทความอาจจะเป็นการกล่าวถึงภาพรวม แต่ไม่ใช่การโน้มน้าวให้เกิดผลทางธุรกิจ
วิกิตำราไม่ใช่[[wikt:en:soapbox|แท่นปราศรัย]]หรือสื่อนำเพื่อการโฆษณาชวนเชื่อและการโฆษณา ดังนั้นวิกิตำราจึงไม่ใช่
#'''[[w:การโฆษณาชวนเชื่อ|การโฆษณาชวนเชื่อ]]หรือ[[w:การแก้ต่าง|การแก้ต่าง]]'''ทุกชนิด เนื้อหาบนวิกิตำราจะต้องมี[[วิกิตำรา:มุมมองที่เป็นกลาง|มุมมองที่เป็นกลาง]] คุณอาจพิจารณาใช้[[w:en:Usenet|ยูสเน็ต]]หรือเขียน[[w:บล็อก|บล็อก]]ของคุณเองถ้าคุณต้องการโน้มน้าวผู้คนให้เชื่อตามมุมมองของคุณ
# '''เรียงความส่วนตัว'''ที่แสดงความคิดเห็นของคุณโดยเจาะจงต่อหัวข้อ วิกิตำราไม่ใช่สื่อนำสำหรับการแสดงความคิดเห็นส่วนตัวให้เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในองค์ความรู้ของมนุษย์
# '''[[w:การโฆษณา|การโฆษณา]]หรือส่งเสริมตัวเอง''' เราไม่ต้องการตำราหรือเนื้อหาในรายการเพียงเพราะผู้มีส่วนร่วมมีความเกี่ยวข้องกับสิ่งเหล่านี้ โปรดทราบว่าวิกิตำราไม่มีการเห็นชอบต่อธุรกิจใด ๆ และไม่ได้มีการจัดตั้งธุรกิจตัวแทนโฆษณาออนไลน์


===วิกิตำราไม่ใช่เว็บไซต์รวมลิงก์===
=== วิกิตำราไม่ใช่แหล่งเก็บข้อมูลสำรองหรือคลังตำรา ===
{{เว็บย่อ|WB:NOR|WB:OR|WB:SOURCE}}
ถึงแม้ว่าวิกิตำราจะมีลิงก์ไปยังเว็บไซต์ภายนอกก็ตาม แต่การรวมลิงก์ไม่ได้เป็นไปตาม[[วิกิตำรา:นโยบาย|นโยบาย]]ของวิกิตำรา
#'''บันเทิงคดีหรือวรรณกรรม''' — วิกิตำราไม่อนุญาตให้มีบันเทิงคดี (fiction) หรือวรรณกรรมต้นฉบับ (literature) สถานที่สำหรับการเขียนบันเทิงคดีต้นฉบับทำได้ที่[[wikia:fiction|ฟิกชันวิเกีย]]
#'''งานวิจัยปฐมภูมิ''' — วิกิตำราไม่ใช่สถานที่สำหรับเผยแพร่งานวิจัยปฐมภูมิ (primary research) ตัวอย่างของสิ่งที่ไม่ได้รับอนุญาตในวิกิตำรา เช่น การนำเสนอทฤษฎีและวิธีแก้ปัญหาใหม่ การนำเสนอแนวคิดดั้งเดิม การกำหนดคำศัพท์ใหม่ และสร้างคำศัพท์ใหม่ โดยสรุปคืองานวิจัยปฐมภูมิควรดำเนินการเผยแพร่ที่อื่น อาทิ วารสารที่ผ่านการทบทวนแล้ว หรือ[[v:Wikiversity:What is Wikiversity?#Wikiversity for researching|วิกิวิทยาลัย]]ที่เป็นโครงการพี่น้องของเรา
#'''ตำราที่ได้รับการตีพิมพ์''' — วิกิตำราดำเนินการร่วมกันในการพัฒนาตำราใหม่ที่เป็นสารคดีเนื้อหาเปิด (open-content non-fiction text) [[s:|วิกิซอร์ซ]]เป็นพื้นที่สำหรับเก็บตำราดั้งเดิมที่เคยได้รับการเผยแพร่และกลายเป็นสาธารณสมบัติหรือสามารถเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาตที่ใช้ได้ในขณะนี้ แต่มีข้อยกเว้นสำหรับข้อความอธิบายประกอบซึ่งใช้เป็น'''เนื้อหาทางการศึกษา'''ที่มีเนื้อหาของตำราต้นฉบับ''รวมอยู่''และใช้เป็นคู่มือในการอ่านหรือศึกษาเนื้อหาดังกล่าว


===วิกิตำราไม่ใช่เว็บไซต์เก็บข้อมูลส่วนตัว===
=== วิกิตำราไม่เป็นรูปเล่ม ===
{{เว็บย่อ|WB:NOTPAPER}}
วิกิตำราไม่ใช่ที่สำหรับสร้างเว็บไซต์ บล็อก หรือวิกิส่วนตัว
[[m:Wiki is not paper|วิกิตำรา'''ไม่เป็นรูปเล่ม''']] ดังนั้นวิกิตำราจึงไม่มีการจำกัดขนาด สามารถรวมลิงก์ได้ ฯลฯ นอกจากนี้ยังหมายความว่าลักษณะและความยาวของการเขียนที่เหมาะสมสำหรับกระดาษอาจไม่เหมาะสมที่นี่ อีกนับหนึ่งคือลักษณะและความยาวของการเขียนที่เหมาะสมเพื่อเป็นรูปเล่มอาจไม่เหมาะสมสำหรับที่นี่ ผู้เขียนบนวิกิตำราไม่ต้องกังวลกับเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นในวันพรุ่งนี้ทำให้เกิดปัญหาใหญ่ สำเนารูปเล่มที่แพงและล้าสมัย เพราะวิกิตำรามีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ
ถ้าคุณต้องการใช้วิกิเพื่อเป็นเครื่องมือในการระดมความร่วมมือในการสร้างอะไรบางอย่าง, ไม่ว่าจะเป็นการสร้างหน้าเว็บเพียงหน้าเดียว,
ยังมีเว็บไซต์อีกจำนวนมากที่ให้บริการวิกิโฮสติง (มีทั้งฟรีและเสียค่าบริการ) เช่น
*Wikicities
*[http://pbwiki.com/ PeanutButterWiki]
*[http://www.seedwiki.com/ SeedWiki]
*[http://www.emergencydigital.com Emergency Digital]
*[http://www.memebot.com Memebot]
*[http://www.riters.com/ Riters.com]
เป็นต้น นอกจากนี้คุณยังสามารถเลือกที่จะ[http://wikipedia.sourceforge.net/ ติดตั้งวิกิบนเซิร์ฟเวอร์ของคุณเอง]. (สามารถอ่านวิธีติดตั้งได้ในวิกิตำราเรื่อง''[[:en:Wikibooks:Wiki Science|ศาสตร์ของวิกิ]]'')


=== วิกิตำราไม่ใช่สารานุกรม ===
===อื่น ๆ===
{{เว็บย่อ|WB:NOTWP|WB:NOTWIKIPEDIA}}
* วิกิตำราไม่ใช่ที่เอาไว้ปล่อยข่าวลือ
'''วิกิตำราไม่ใช่สารานุกรมเชิงลึกสำหรับหัวข้อเฉพาะ'''หรือเป็นหน้า'''บทความที่มีรูปแบบเป็นสารานุกรม''' ตำราสร้างความรู้จากหน้าหนึ่งไปยังอีกหน้าด้วยการพึ่งพาซึ่งกันและกัน ตำราที่อยู่ในระหว่างการเขียนในบางเวลาได้ถูกรวบรวมในลักษณะของสารานุกรมจนกระทั่งได้รับการพัฒนาเป็นตำราโดยสมบูรณ์ สำหรับสารานุกรมดูที่[[w:|วิกิพีเดีย]]ที่เป็นโครงการพี่น้องของเรา
* วิกิตำราไม่ใช่ที่ที่สามารถตอบคำถามได้ทุกข้อ
* วิกิตำราไม่ใช่ลูกแก้วทำนายอนาคต


==ชุมชนวิกิตำรา==
=== วิกิตำราไม่ได้บริการข่าวสาร ===
{{เว็บย่อ|WB:NEWS}}
* วิกิตำราไม่ใช่ที่ที่เอาไว้โต้เถียง
วิกิตำราไม่ใช่สถานที่สำหรับเผยแพร่บทความข่าวสารสาธารณะ [[n:|วิกิข่าว]]เป็นโครงการพี่น้องของเราที่ดำเนินการนั้น
* วิกิตำราไม่ใช่ของใครคนใดคนหนึ่ง หรือกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง

=== วิกิตำราไม่ใช่พจนานุกรม ===
{{เว็บย่อ|WB:DICT}}
แม้ว่าพจนานุกรมจะถือว่าเป็นตำรา ความต้องการสำหรับพจนานุกรมอเนกประสงค์ควรดำเนินการที่[[wikt:|วิกิพจนานุกรม]]จะดีกว่า นอกจากนี้
#'''วิกิตำราไม่ใช่อรรถาภิธาน''' มีโครงการอรรถาภิธานที่ [[wikt:en:Wiktionary:Wikisaurus|วิกิพจนานุกรม:อรรถาภิธาน]] ตำราที่มีเพียงคำพ้องหรือสแลงควรถูกลบออกจากวิกิตำรา
#'''ข้อยกเว้น''' วิกิตำราอนุญาตและสนับสนุนโครงการถ้าจำเป็นต้องใช้พจนานุกรมหรืออรรถาภิธานประกอบ อาทิ [[wikt:en:glossary|อภิธานศัพท์]] ตัวอย่างเช่น หนังสือตำราคณิตศาสตร์อาจต้องใช้อภิธานศัพท์สำหรับคำศัพท์ทางคณิตศาสตร์ หนังสือตำราภาษาต่างประเทศอาจต้องใช้พจนานุกรมภาษาไทยเป็นภาษาต่างประเทศหรือภาษาต่างประเทศเป็นภาษาไทย

=== วิกิตำราไม่ได้มีไว้สำหรับการพัฒนาโครงการวิกิมีเดียใหม่ ===
{{เว็บย่อ|WB:NOTMETA}}
[[m:Proposals for new projects|โครงการวิกิมีเดียใหม่]]ควรเสนอเรื่องที่[[m:|เมทาวิกิ]] และโครงการใหม่ไม่ได้ถูกพัฒนาที่วิกิตำรา

=== วิกิตำราไม่มีการเซ็นเซอร์เพื่อปกป้องผู้เยาว์ ===
{{เว็บย่อ|WB:CENSOR}}
วิกิตำรา'''ไม่มี[[w:การตรวจพิจารณา|การตรวจพิจารณา]]เพื่อ "ปกป้องผู้เยาว์"''' ([[w:ระบบจำแนกประเภทภาพยนตร์|การจัดระดับเนื้อหา]]) เพราะอย่างแรกคือทุกคนสามารถแก้ไขหน้าและจะแสดงผลลัพธ์ทันที ดังนั้นเราไม่สามารถรับประกันได้ว่าเด็กจะดูหรืออ่านสิ่งใดที่ผู้ปกครองอาจลงความเห็นว่าไม่เหมาะสม อย่างที่สองคือวิกิตำราไม่มีระบบการจัดระเบียบสำหรับการนำออกเนื้อหาที่อาจมีความเห็นว่าเป็นอันตรายต่อผู้เยาว์ อย่างไรก็ตามหน้าสามารถแก้ไขและตรวจพิจารณาด้วยความเห็นพ้องได้

การไม่มีการเซ็นเซอร์จำเป็นที่จะต้องอธิบายให้ทราบว่าเนื้อหาที่ได้รับการพิจารณาว่าไม่เหมาะสมโดยทั่วไปมักเป็นการละเมิดนโยบายที่กล่าวไปก่อนหน้าอย่างน้องหนึ่งข้อหรือมากกว่าหรือเป็นเนื้อหาที่มีลิขสิทธิ์ซึ่งจะถูกนำออกจากโครงการทันทีโดยไม่คำนึงถึงคุณค่าทางสังคม การสร้างความเสียหายต่อหน้าและเพิ่มเนื้อหาที่เป็นการดูหมิ่นหรือคำหยาบคายแบบสุ่มโดยทั่วไปถือเป็นการก่อกวนและถูกนำออกทันทีโดยไม่จำเป็นต้องมีการอภิปรายในชุมชน อย่างไรก็ตามอาจมีการเพิ่มเนื้อหาที่ไม่เหมาะสมตรงกับช่วงเวลาและหน้าที่คุณเข้าชมวิกิตำราโดยบังเอิญ แม้ว่าเราพยายามอย่างมากที่จะเก็บกวาดเนื้อหาพวกนี้ให้เร็วที่สุดเท่าที่เราจะทำได้ก็อาจมีเนื้อหาหลุดเล็ดลอดจากการเฝ้าดูเป็นระยะ ๆ

=== วิกิตำราไม่ใช่คู่มือวางกลยุทธ์สำหรับวิดีโอเกม ===
{{เว็บย่อ|WB:GUIDE}}
วิกิตำราวิกิตำราไม่ใช่คู่มือวางกลยุทธ์หรือสรุปเนื้อหา (walk-through) สำหรับวิดีโอเกม การสรุปเนื้อหาและคู่มือวางกลยุทธ์ไม่ใช่สื่อการสอนที่ยอมรับได้และไม่สามารถอยู่บนวิกิตำราได้ อย่างไรก็ตามตำราอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับวิดีโอเกม เช่น การวิเคราะห์เชิงวิชาการสำหรับวิดีโอเกมหรือคู่มือเกี่ยวกับการออกแบบวิดีโอเกมได้รับอนุญาตให้เขียนได้ที่นี่ สำหรับคู่มือวางกลยุทธ์แนะนำให้เขียนที่[[Strategywiki:|สแทรทิจีวิกิ]]

== อ่านเพิ่มเติม ==
* [[วิกิตำรา:ลิขสิทธิ์]] — นโยบายของเราเกี่ยวกับเนื้อหาที่มีลิขสิทธิ์

=== หน้าที่เหมือนกันในโครงการอื่น ===
* [[s:วิกิซอร์ซ:อะไรคือวิกิซอร์ซ|อะไรคือวิกิซอร์ซ]]
* [[w:วิกิพีเดีย:อะไรที่ไม่ใช่วิกิพีเดีย|อะไรที่ไม่ใช่วิกิพีเดีย]]


__NOTOC__
[[หมวดหมู่:นโยบายวิกิตำรา]]
[[หมวดหมู่:นโยบายวิกิตำรา]]

รุ่นแก้ไขเมื่อ 21:17, 29 กรกฎาคม 2562

หน้านี้พยายามที่จะนิยามว่าวิกิตำราคืออะไร อะไรที่ไม่ใช่ และอะไรที่แตกต่างจากโครงการวิกิมีเดียอื่น ๆ รายละเอียดในหน้านี้เป็นการรวบรัด รายละเอียดการอภิปรายหรือการโต้แย้งควรเกิดขึ้นในหน้าคุย

วิกิตำราคืออะไร

พูดง่าย ๆ วิกิตำราคือที่เก็บรวบรวมหนังสือตำราเนื้อหาเปิด

เนื่องจากคำว่าหนังสือตำรา (textbook) สามารถตีความได้กว้างมาก คำแนะนำนี้จึงมีขึ้นเพื่อชี้แจงว่าเนื้อหาประเภทใดเป็นที่ยอมรับได้สำหรับวิกิตำรา ตัวอย่างเช่น ผลงานของสุนทรภู่ อาจถูกจัดเป็นหนังสือตำราในหลักสูตรวรรณคดีไทย แต่เนื้อหาดังกล่าวไม่เหมาะสมสำหรับไซต์นี้

วิกิตำราควรมีอะไร

วิกิตำรามีไว้เพื่อเป็นหนังสือตำรา ตำราอธิบายประกอบ คู่มือการเรียนการสอน และคู่มือต่าง ๆ สื่อเหล่านี้สามารถนำไปใช้ได้ทั้งการเรียนการสอนแบบดั้งเดิม สถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองหรือได้รับความนับถือ การเรียนการสอนแบบบ้านเรียนหรือโฮมสคูล (home-school) เป็นส่วนหนึ่งในหลักสูตรของวิกิวิทยาลัย หรือใช้สำหรับการเรียนรู้ด้วยตนเอง ตามกฎทั่วไปจะเก็บรวบรวมเฉพาะตำราเรียนเท่านั้น หนังสือสารคดีและหนังสือบันเทิงคดีที่ไม่ได้มีไว้สำหรับการเรียนการสอนจะไม่อนุญาตให้รวมอยู่ในวิกิตำรา องค์ประกอบวรรณกรรม เช่น อุปมานิทัศน์หรือนิทานอุทาหรณ์ที่นำมาใช้เป็นสามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือประกอบการเรียนการสอนได้ในบางสถานการณ์

เนื้อหาที่อาจไม่เหมาะสมสำหรับวิกิตำราควรถูกนำออกตามนโยบายการลบ

วิกิตำรากับข้อความอธิบายประกอบ

แม้ว่าวิกิตำราไม่อนุญาตให้คัดลอกเนื้อหาแบบคำต่อคำจากงานเขียนต้นฉบับ แต่ก็อนุญาตให้ใช้ข้อความอธิบายประกอบ (annotated texts) ซึ่งเป็นข้อความหนึ่งที่อยู่ในงานเขียนต้นฉบับและใช้เป็นแนวทางในการอ่านหรือศึกษาข้อความนั้น ๆ ได้ ข้อความอธิบายประกอบของงานเขียนต้นฉบับที่ได้รับการเผยแพร่ก่อนหน้ารุ่นปัจจุบันอาจนำมาใช้ได้ถ้างานเขียนต้นฉบับสอดคล้องกับลิขสิทธิ์ของโครงการ

วิกิซอร์ซเป็นอีกโครงการหนึ่งที่อนุญาตให้มีเนื้อหาที่เป็นข้อความอธิบายประกอบนอกจากวิกิตำรา ถ้าคุณต้องการเขียนข้อความอธิบายประกอบหรืองานเขียนฉบับเต็มให้ลองพิจารณาพื้นที่ที่เหมาะสมกับงานเขียนของคุณบนวิกิซอร์ซแทน

อะไรที่ไม่ใช่วิกิตำรา

รายการด้านล่างแสดงถึงสิ่งที่ไม่ใช่วิกิตำรา โปรดระลึกถึงรายการเหล่านี้ขณะทำการแก้ไขเพื่อช่วยเหลือสำหรับการทำงานของเรา

วิกิตำราไม่ใช่พื้นที่รับฝากเว็บไซต์วิกิฟรีหรือผู้ให้บริการเว็บสเปซ

คุณไม่สามารถใช้วิกิตำราเพื่อเป็นพื้นที่รับฝากเว็บไซต์ บล็อก หรือวิกิส่วนตัว ถ้าคุณสนใจที่จะใช้เทคโนโลยีวิกิสำหรับการทำงานในเรื่องอื่นที่ไม่เกี่ยวข้องกับวิกิตำราแม้แต่หน้าเดียวก็ตาม มีเว็บไซต์จำนวนมากที่ให้บริการรับฝากเว็บไซต์วิกิ (มีทั้งฟรีหรือเสียค่าใช้จ่าย) คุณยังสามารถติดตั้งซอฟต์แวรวิกิบนเซิร์ฟเวอร์ของคุณเองได้เช่นกัน (ดูคู่มือการติดตั้งมีเดียวิกิสำหรับข้อมูลที่เกี่ยวข้อง)

หน้าวิกิตำราไม่ได้มีไว้เพื่อเป็นโฮมเพจส่วนตัว (personal homepages) ชาววิกิตำรามีหน้าส่วนตัวเป็นของตัวเองแต่หน้านั้นมีไว้สำหรับสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับการทำงานเพื่อเขียนคู่มือตำราเสรีหรือเนื้อหาอื่น ๆ บนวิกิตำรา ถ้าคุณกำลังมองหาพื้นที่สำหรับสร้างหน้าเว็บส่วนตัวที่ไม่เกี่ยวข้องกับการเขียนคู่มือตำรา (เช่น เขียนเรซูเม่ของตัวเอง) โปรดใช้บริการจากหนึ่งในผู้ให้บริการโฮมเพจฟรีจำนวนมากบนอินเทอร์เน็ต

วิกิตำราไม่ใช่แท่นปราศรัย

วิกิตำราไม่ใช่แท่นปราศรัยหรือสื่อนำเพื่อการโฆษณาชวนเชื่อและการโฆษณา ดังนั้นวิกิตำราจึงไม่ใช่

  1. การโฆษณาชวนเชื่อหรือการแก้ต่างทุกชนิด เนื้อหาบนวิกิตำราจะต้องมีมุมมองที่เป็นกลาง คุณอาจพิจารณาใช้ยูสเน็ตหรือเขียนบล็อกของคุณเองถ้าคุณต้องการโน้มน้าวผู้คนให้เชื่อตามมุมมองของคุณ
  2. เรียงความส่วนตัวที่แสดงความคิดเห็นของคุณโดยเจาะจงต่อหัวข้อ วิกิตำราไม่ใช่สื่อนำสำหรับการแสดงความคิดเห็นส่วนตัวให้เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในองค์ความรู้ของมนุษย์
  3. การโฆษณาหรือส่งเสริมตัวเอง เราไม่ต้องการตำราหรือเนื้อหาในรายการเพียงเพราะผู้มีส่วนร่วมมีความเกี่ยวข้องกับสิ่งเหล่านี้ โปรดทราบว่าวิกิตำราไม่มีการเห็นชอบต่อธุรกิจใด ๆ และไม่ได้มีการจัดตั้งธุรกิจตัวแทนโฆษณาออนไลน์

วิกิตำราไม่ใช่แหล่งเก็บข้อมูลสำรองหรือคลังตำรา

  1. บันเทิงคดีหรือวรรณกรรม — วิกิตำราไม่อนุญาตให้มีบันเทิงคดี (fiction) หรือวรรณกรรมต้นฉบับ (literature) สถานที่สำหรับการเขียนบันเทิงคดีต้นฉบับทำได้ที่ฟิกชันวิเกีย
  2. งานวิจัยปฐมภูมิ — วิกิตำราไม่ใช่สถานที่สำหรับเผยแพร่งานวิจัยปฐมภูมิ (primary research) ตัวอย่างของสิ่งที่ไม่ได้รับอนุญาตในวิกิตำรา เช่น การนำเสนอทฤษฎีและวิธีแก้ปัญหาใหม่ การนำเสนอแนวคิดดั้งเดิม การกำหนดคำศัพท์ใหม่ และสร้างคำศัพท์ใหม่ โดยสรุปคืองานวิจัยปฐมภูมิควรดำเนินการเผยแพร่ที่อื่น อาทิ วารสารที่ผ่านการทบทวนแล้ว หรือวิกิวิทยาลัยที่เป็นโครงการพี่น้องของเรา
  3. ตำราที่ได้รับการตีพิมพ์ — วิกิตำราดำเนินการร่วมกันในการพัฒนาตำราใหม่ที่เป็นสารคดีเนื้อหาเปิด (open-content non-fiction text) วิกิซอร์ซเป็นพื้นที่สำหรับเก็บตำราดั้งเดิมที่เคยได้รับการเผยแพร่และกลายเป็นสาธารณสมบัติหรือสามารถเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาตที่ใช้ได้ในขณะนี้ แต่มีข้อยกเว้นสำหรับข้อความอธิบายประกอบซึ่งใช้เป็นเนื้อหาทางการศึกษาที่มีเนื้อหาของตำราต้นฉบับรวมอยู่และใช้เป็นคู่มือในการอ่านหรือศึกษาเนื้อหาดังกล่าว

วิกิตำราไม่เป็นรูปเล่ม

วิกิตำราไม่เป็นรูปเล่ม ดังนั้นวิกิตำราจึงไม่มีการจำกัดขนาด สามารถรวมลิงก์ได้ ฯลฯ นอกจากนี้ยังหมายความว่าลักษณะและความยาวของการเขียนที่เหมาะสมสำหรับกระดาษอาจไม่เหมาะสมที่นี่ อีกนับหนึ่งคือลักษณะและความยาวของการเขียนที่เหมาะสมเพื่อเป็นรูปเล่มอาจไม่เหมาะสมสำหรับที่นี่ ผู้เขียนบนวิกิตำราไม่ต้องกังวลกับเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นในวันพรุ่งนี้ทำให้เกิดปัญหาใหญ่ สำเนารูปเล่มที่แพงและล้าสมัย เพราะวิกิตำรามีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ

วิกิตำราไม่ใช่สารานุกรม

วิกิตำราไม่ใช่สารานุกรมเชิงลึกสำหรับหัวข้อเฉพาะหรือเป็นหน้าบทความที่มีรูปแบบเป็นสารานุกรม ตำราสร้างความรู้จากหน้าหนึ่งไปยังอีกหน้าด้วยการพึ่งพาซึ่งกันและกัน ตำราที่อยู่ในระหว่างการเขียนในบางเวลาได้ถูกรวบรวมในลักษณะของสารานุกรมจนกระทั่งได้รับการพัฒนาเป็นตำราโดยสมบูรณ์ สำหรับสารานุกรมดูที่วิกิพีเดียที่เป็นโครงการพี่น้องของเรา

วิกิตำราไม่ได้บริการข่าวสาร

วิกิตำราไม่ใช่สถานที่สำหรับเผยแพร่บทความข่าวสารสาธารณะ วิกิข่าวเป็นโครงการพี่น้องของเราที่ดำเนินการนั้น

วิกิตำราไม่ใช่พจนานุกรม

แม้ว่าพจนานุกรมจะถือว่าเป็นตำรา ความต้องการสำหรับพจนานุกรมอเนกประสงค์ควรดำเนินการที่วิกิพจนานุกรมจะดีกว่า นอกจากนี้

  1. วิกิตำราไม่ใช่อรรถาภิธาน มีโครงการอรรถาภิธานที่ วิกิพจนานุกรม:อรรถาภิธาน ตำราที่มีเพียงคำพ้องหรือสแลงควรถูกลบออกจากวิกิตำรา
  2. ข้อยกเว้น วิกิตำราอนุญาตและสนับสนุนโครงการถ้าจำเป็นต้องใช้พจนานุกรมหรืออรรถาภิธานประกอบ อาทิ อภิธานศัพท์ ตัวอย่างเช่น หนังสือตำราคณิตศาสตร์อาจต้องใช้อภิธานศัพท์สำหรับคำศัพท์ทางคณิตศาสตร์ หนังสือตำราภาษาต่างประเทศอาจต้องใช้พจนานุกรมภาษาไทยเป็นภาษาต่างประเทศหรือภาษาต่างประเทศเป็นภาษาไทย

วิกิตำราไม่ได้มีไว้สำหรับการพัฒนาโครงการวิกิมีเดียใหม่

โครงการวิกิมีเดียใหม่ควรเสนอเรื่องที่เมทาวิกิ และโครงการใหม่ไม่ได้ถูกพัฒนาที่วิกิตำรา

วิกิตำราไม่มีการเซ็นเซอร์เพื่อปกป้องผู้เยาว์

วิกิตำราไม่มีการตรวจพิจารณาเพื่อ "ปกป้องผู้เยาว์" (การจัดระดับเนื้อหา) เพราะอย่างแรกคือทุกคนสามารถแก้ไขหน้าและจะแสดงผลลัพธ์ทันที ดังนั้นเราไม่สามารถรับประกันได้ว่าเด็กจะดูหรืออ่านสิ่งใดที่ผู้ปกครองอาจลงความเห็นว่าไม่เหมาะสม อย่างที่สองคือวิกิตำราไม่มีระบบการจัดระเบียบสำหรับการนำออกเนื้อหาที่อาจมีความเห็นว่าเป็นอันตรายต่อผู้เยาว์ อย่างไรก็ตามหน้าสามารถแก้ไขและตรวจพิจารณาด้วยความเห็นพ้องได้

การไม่มีการเซ็นเซอร์จำเป็นที่จะต้องอธิบายให้ทราบว่าเนื้อหาที่ได้รับการพิจารณาว่าไม่เหมาะสมโดยทั่วไปมักเป็นการละเมิดนโยบายที่กล่าวไปก่อนหน้าอย่างน้องหนึ่งข้อหรือมากกว่าหรือเป็นเนื้อหาที่มีลิขสิทธิ์ซึ่งจะถูกนำออกจากโครงการทันทีโดยไม่คำนึงถึงคุณค่าทางสังคม การสร้างความเสียหายต่อหน้าและเพิ่มเนื้อหาที่เป็นการดูหมิ่นหรือคำหยาบคายแบบสุ่มโดยทั่วไปถือเป็นการก่อกวนและถูกนำออกทันทีโดยไม่จำเป็นต้องมีการอภิปรายในชุมชน อย่างไรก็ตามอาจมีการเพิ่มเนื้อหาที่ไม่เหมาะสมตรงกับช่วงเวลาและหน้าที่คุณเข้าชมวิกิตำราโดยบังเอิญ แม้ว่าเราพยายามอย่างมากที่จะเก็บกวาดเนื้อหาพวกนี้ให้เร็วที่สุดเท่าที่เราจะทำได้ก็อาจมีเนื้อหาหลุดเล็ดลอดจากการเฝ้าดูเป็นระยะ ๆ

วิกิตำราไม่ใช่คู่มือวางกลยุทธ์สำหรับวิดีโอเกม

วิกิตำราวิกิตำราไม่ใช่คู่มือวางกลยุทธ์หรือสรุปเนื้อหา (walk-through) สำหรับวิดีโอเกม การสรุปเนื้อหาและคู่มือวางกลยุทธ์ไม่ใช่สื่อการสอนที่ยอมรับได้และไม่สามารถอยู่บนวิกิตำราได้ อย่างไรก็ตามตำราอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับวิดีโอเกม เช่น การวิเคราะห์เชิงวิชาการสำหรับวิดีโอเกมหรือคู่มือเกี่ยวกับการออกแบบวิดีโอเกมได้รับอนุญาตให้เขียนได้ที่นี่ สำหรับคู่มือวางกลยุทธ์แนะนำให้เขียนที่สแทรทิจีวิกิ

อ่านเพิ่มเติม

หน้าที่เหมือนกันในโครงการอื่น