คู่มือการใช้ไพวิกิพีเดีย/ไพวิกิพีเดียคืออะไร

ไพวิกิพีเดีย (pywikipedia) หรือชื่อเต็มคือ Python Wikipediabot Framework เป็นชุดเครื่องมือสำหรับพัฒนาบอต (โปรแกรมอัตโนมัติ) บนวิกิพีเดียโดยใช้ภาษาไพทอน เดิมได้มีวัตถุประสงค์ที่จะให้ทำงานบนวิกิพีเดียเพียงอย่างเดียว แต่ปัจจุบันสามารถนำไปใช้กับทุก ๆ โครงการของมูลนิธิวิกิมีเดีย (โครงการพี่น้องอื่น ๆ เช่น วิกิตำรา วิกิซอร์ซ) รวมถึงบางวิกิที่ใช้ซอฟต์แวร์มีเดียวิกิได้ด้วย

ไพวิกิพีเดียเปิดให้ดาวน์โหลดใช้งานได้ฟรี (ดูสัญญาอนุญาตที่นี่) นอกจากนี้ เนื่องจากไพวิกิพีเดียใช้ภาษาไพทอนซึ่งรองรับการทำงานบนระบบปฏิบัติการมากมาย จึงทำให้ไพวิกิพีเดียทำงานบนระบบปฏิบัติการส่วนใหญ่ได้

บอตคืออะไร

บอตคือโปรแกรมอัตโนมัติที่สามารถทำงานซ้ำซากจำเจโดยอัตโนมัติโดยที่เราไม่ต้องมาทำเอง เช่น สมมุติอยากจะลบหมวดหมู่หนึ่งทิ้ง แต่ในหมวดหมู่นั้นมีบทความถึง 1000 บทความ! มานั่งไล่ลบด้วยมือทีละบทความคงไม่ใช่ความคิดที่ดีแน่

ทางเลือกที่ดีกว่านั้นก็คือให้บอตเข้ามาช่วยลบ โดยเราเพียงพิมพ์คำสั่งบางอย่างลงไป และปล่อยทิ้งให้โปรแกรมบอตทำงาน บอตก็จะค่อย ๆ ลบหมวดหมู่ออกจากบทความไปเรื่อย ๆ โดยระหว่างการทำงานนี้คุณไม่จำเป็นต้องทำอะไรเลย!

การใช้งาน

การใช้งานไพวิกิพีเดียอาจแบ่งได้เป็น 2 รูปแบบ คือ การเรียกใช้งานสคริปต์ที่มีมาให้อยู่แล้ว และ การเขียนสคริปต์ขึ้นมาเอง

การเรียกใช้งานสคริปต์ที่มีมาให้อยู่แล้ว

การใช้งานแบบนี้แทบจะไม่ต้องใช้ความรู้ทางด้านการเขียนโปรแกรมเลยแม้แต่น้อย เนื่องจากเป็นเพียงการเรียกใช้สคริปต์ที่มีอยู่แล้ว (เป็นการพิมพ์คำสั่งลงไป) แต่ทั้งนี้การเรียกใช้สคริปต์ต้องดำเนินการภายใต้ Command-line interface ซึ่งอาจจะไม่เป็นที่คุ้นเคยเท่ากับ Graphical user interface

เช่น คำสั่ง python category.py remove -from:ขั้นตอนวิธี มีความหมายคือ

คำสั่ง	ความหมาย
python	เป็นชื่อโปรแกรมไพทอนที่ใช้ดำเนินการในการทำสคริปต์
category.py	คือสคริปต์ตัวหนึ่ง ใช้ในการจัดการกับหมวดหมู่
remove	คือตัวเลือกการกระทำของ category.py แปลว่าให้ดำเนินการลบหมวดหมู่ออกจากบทความทั้งหมดที่อยู่ในหมวดหมู่ดังกล่าว
-from:ขั้นตอนวิธี	แปลว่าให้ดำเนินการลบจากหมวดหมู่ ขั้นตอนวิธี

ดังนั้น เมื่อพิมพ์คำสั่ง python category.py remove -from:ขั้นตอนวิธี ลงไปก็จะเป็นการลบหมวดหมู่ ขั้นตอนวิธี ออกจากบทความที่อยู่ในหมวดหมู่ ขั้นตอนวิธี ดังกล่าว

อีกตัวอย่างหนึ่ง เช่น คำสั่ง python category.py move -from:อัลกอริทึม -to:ขั้นตอนวิธี มีความหมายคือ

คำสั่ง	ความหมาย
python	เป็นชื่อโปรแกรมไพทอนที่ใช้ดำเนินการในการทำสคริปต์
category.py	คือสคริปต์ตัวหนึ่ง ใช้ในการจัดการกับหมวดหมู่
move	คือตัวเลือกการกระทำของ category.py แปลว่าให้ดำเนินการย้ายหมวดหมู่
-from:อัลกอริทึม	แปลว่าให้ดำเนินการย้ายจากหมวดหมู่ อัลกอริทึม
-from:ขั้นตอนวิธี	แปลว่าให้ดำเนินการย้ายไปเป็นหมวดหมู่ ขั้นตอนวิธี

ดังนั้น เมื่อพิมพ์คำสั่ง python category.py move -from:อัลกอริทึม -to:ขั้นตอนวิธี ลงไปก็จะเป็นการย้านหมวดหมู่ จาก อัลกอริทึม ไปเป็น ขั้นตอนวิธี

สำหรับผู้ที่ไม่คุ้นเคยกับ Command-line interface โปรดศึกษาจากบทถัดไป (ไม่ยากครับ!)

การเขียนสคริปต์ขึ้นมาเอง

ถึงแม้การเรียกใช้สคริปต์จะอำนวยความจะดวกให้กับเรามากแล้ว แต่ก็ยังมีข้อจำกัดบางประการที่ไม่สามารถทำได้ เช่น การย้อนการก่อกวนอัตโนมัติ หรือการปรับปรุงปฏิทินให้กับหน้าเหตุการณ์ปัจจุบัน สิ่งเหล่านี้ต้องอาศัยการคิดและวางแผนขั้นตอนวิธีในการให้ได้สิ่งที่เราต้องการ ซึ่งก็ต้องการเขียนโปรแกรมนั่นเอง

อย่างไรก็ตาม เราไม่จำเป็นต้องเขียนโปรแกรมเริ่มต้นจากหนึ่ง เนื่องจากไพวิกิพีเดียก็ได้นิยามฟังก์ชันมากมาย (ไลบรารี) ที่อำนวยความสะดวกให้กับการเขียนบอตแล้วนั่นเอง