นายหน้า/ฎ.

#	เลขที่	ใจความ	หมายเหตุ
คู่สัญญา
1	337/2478	ตั้งใจเป็นผู้ซื้อ แต่เอาเงินของผู้อื่นมาซื้อ แล้วให้เจ้าของเงินลงชื่อเป็นคู่สัญญาในสัญญาซื้อขาย แม้มีสัญญาเป็นหนังสือ และตกลงกันว่าให้เจ้าของเงินโอนข้าวของให้แก่ตนภายหลัง ก็ไม่นับว่าตนเป็นผู้ซื้อ บุคคลจะเป็นนายหน้าให้แก่ตัวเองไม่ได้
การตกลงเรื่องค่านายหน้า
1	705/2505	บุคคลจะต้องรับผิดให้ค่าบำเหน็จนายหน้าแก่ผู้ใด ก็ต่อเมื่อได้ตกลงไว้กับผู้นั้นโดยชัดแจ้ง หรือถ้าไม่ได้ตกลงกันไว้โดยชัดแจ้ง ก็จะต้องรับผิดต่อเมื่อกิจการอันได้มอบหมายแก่ผู้นั้นเป็นที่คาดหมายได้ว่า ผู้นั้นย่อมทำให้ก็แต่เพื่อจะเอาค่าบำเหน็จเท่านั้น ถ้าไม่มีการตกลงกันหรือไม่มีการมอบหมายกิจการแก่กันดุจกล่าวมาแล้ว ก็ไม่จำต้องรับผิดให้ค่าบำเหน็จนายหน้า
2	3611/2524	สัญญานายหน้าทำขึ้นสองฉบับ ฉบับที่โจทก์อ้างว่าตนยึดถือไว้มีการเพิ่มเติมและขีดฆ่าชื่อนายหน้าเป็นพิรุธ ส่วนฉบับที่อยู่กับจำเลยไม่มีรอยขีดฆ่าตกเติมแต่อย่างใด ทั้งไม่มีชื่อโจทก์เป็นคู่สัญญา จึงฟังว่า จำเลยไม่ได้ตกลงให้โจทก์เป็นนายหน้าขายที่ดิน แม้จะได้ความตามที่โจทก์ฎีกาว่า โจทก์เป็นผู้ชี้ช่องจนได้มีการทำสัญญาซื้อขายที่ดินกัน แต่เมื่อจำเลยมิได้ตกลงให้โจทก์เป็นนายหน้า โจทก์ก็ฟ้องจำเลยให้จ่ายค่านายหน้าหาได้ไม่
การกำหนดจำนวนค่านายหน้า
1	186/2510	โจทก์ให้จำเลยจัดการขายที่ดิน จำเลยจัดการขายที่ดินของโจทก์ได้สำเร็จ ย่อมเป็นกิจการที่ทำให้แก่กันโดยพฤติการณ์ที่คาดหมายได้ว่า ย่อมทำให้แต่เพื่อจะเอาบำเหน็จ จึงถือได้ว่า ได้ตกลงกันโดยปริยายว่ามีค่าบำเหน็จนายหน้าตาม ป.พ.พ. ม. 846 แม้จะฟังไม่ได้ว่า มีการตกลงกันว่าจะให้ค่านายหน้ามากกว่าหนึ่งหมื่นหนึ่งพันบาทดังที่จำเลยนำสืบ ก็มิได้หมายความว่า จำเลยไม่มีสิทธิได้ค่าบำเหน็จ ดังนั้น เมื่อไม่ได้ความว่า ค่าบำเหน็จนั้นได้ตกลงกันเป็นจำนวนเท่าใด และไม่ปรากฏธรรมเนียมในการนี้ ศาลย่อมกำหนดให้เท่าที่กำหนดได้ตามสมควร	วินิจฉัยโดย ทฎ. 6/2510
2	3581/2526	ค่าบำเหน็จนายหน้าที่คู่สัญญาตกลงกันเป็นพิเศษ จะต้องกำหนดกันไว้โดยชัดแจ้ง มิฉะนั้น จะต้องถือว่า ตกลงกันเป็น "จำนวนตามธรรมเนียม" ตาม ป.พ.พ. ม. 846 ว. 2 เมื่อทางพิจารณาไม่อาจฟังเป็นยุติได้ว่า มีการตกลงกำหนดค่าบำเหน็จนายหน้ากันไว้เท่าใดแน่นอน จึงต้องถือเอาอัตราตามธรรมเนียม ซึ่งได้ความว่า จำนวนร้อยละ 5 ของราคาที่ซื้อขายกันแท้จริง
3	2512/2530	ค่านายหน้าต้องเป็นไปตามที่คู่สัญญาตกลงกัน เมื่อไม่ได้ตกลงกันว่า จะคิดจากราคาที่เสนอขายหรือราคาซื้อขายที่ตกลงกัน ดังนี้ โดยพฤติการณ์ที่คาดหมายได้ว่า โจทก์ทำให้เพื่อจะเอาค่าบำเหน็จ และกิจการที่โจทก์ทำไปทำให้ขายที่พิพาทให้จำเลยได้ โจทก์จึงเรียกค่านายหน้าจากจำเลยตามราคาที่ขายได้ ไม่ใช่ราคาเสนอขาย
วัตถุประสงค์ของสัญญา
1	331/2497	รับเป็นนายหน้าจัดให้เขาได้เช่าที่ดินทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ โดยวิ่งเต้นให้เจ้าหน้าที่ในสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ใช้ตำแหน่งหน้าที่ช่วยเหลือผู้ขอเช่าดังนี้ ย่อมเป็นการขัดขวางต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชน ฉะนั้น ความตกลงทั้งหลายในกรณีเช่นนี้จึงเป็นโมฆกรรม ใช้บังคับไม่ได้ จึงฟ้องเรียกค่านายหน้าจากผู้เช่าไม่ได้ด้วย
2	1249/2506	การที่จำเลยมิใช่เพียงเป็นสื่อกลางให้เขาทำสัญญากัน หากแต่จำเลยยังรับสินค้าเขาไปจำหน่าย และชำระเงินค่าสินค้าคืนให้เขา โดยจำเลยได้รับบำเหน็จเป็นผลประโยชน์, และจำเลยยังมีอำนาจครอบครองสินค้า, ส่งมอบแก่ผู้ซื้อ ตลอดจนเรียกและรับเงินค่าสินค้าจากผู้ซื้อ ทั้งหนังสือสัญญาก็ยังระบุว่า เป็นหนังสือสัญญารับเป็นตัวแทนจำหน่ายสินค้าอีก ย่อมบ่งบอกว่า จำเลยปฏิบัติการในฐานะเป็นตัวแทน มิใช่เป็นนายหน้า
3	920/2523	เอกสารมีใจความสำคัญว่า จำเลยทั้งสองซึ่งเป็นเจ้าของที่พิพาทร่วมกัน ขอมอบที่ดินให้แก่จำเลยที่ 3 ไปขายในวงเงินสี่แสนบาท แต่ไม่รวมถึงสิ่งปลูกสร้าง โดยหากขายได้เงินมากกว่านั้น ให้ส่วนที่เกินได้แก่จำเลยที่ 3 และจำเลยทั้งสองขอมอบสิทธิในการขายให้จำเลยที่ 3 มีอายุสามเดือน พ้นนี้แล้วหมดสิทธิ ศาลไต่สวนแล้วได้ความว่า ก่อนจำเลยที่ 3 จะขอให้จำเลยที่ 1 และที่ 2 ทำเอกสารนี้ดังกล่าวให้ จำเลยที่ 1 และที่ 2 เคยติดต่อกับจำเลยที่ 3 ให้ช่วยขายที่พิพาทมาก่อนแล้ว แสดงว่าจำเลยที่ 1 และที่ 2 ได้มอบอำนาจให้จำเลยที่ 3 ขายที่พิพาทได้อย่างเต็มที่ ไม่มีข้อความตอนใดในเอกสารดังกล่าวที่ส่อแสดงว่า จำเลยทั้งสองเพียงตกลงให้จำเลยที่ 3 เป็นนายหน้า แล้วจะให้ค่าบำเหน็จเพื่อการที่ชี้ช่องให้จำเลยทั้งสองได้เข้าทำสัญญาซื้อขายที่พิพาทกับบุคคลอื่น จำเลยที่ 3 จึงมีฐานะเป็นตัวแทนของจำเลยที่ 1 และที่ 2 หาใช่นายหาไม่
4	1142/2534	เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า จำเลยที่ 2 เป็นผู้พาจำเลยที่ 1 มาเช่าซื้อรถยนต์จากโจทก์ โดยจำเลยที่ 2 ได้รับผลประโยชน์ตอบแทนจากโจทก์จำนวนหนึ่ง และก่อนหน้านี้ ความสัมพันธ์ระหว่างโจทก์กับ จำเลยที่ 2 ก็เป็นเช่นนี้ตลอดมา จำเลยที่ 2 จึงเป็นเพียงนายหน้าเท่านั้น หาใช่เป็นตัวแทนเชิดของโจทก์ไม่ การซื้อขายรถยนต์พิพาทระหว่างจำเลยที่ 1 กับจำเลยที่ 2 จึงไม่ผูกพันโจทก์ จำเลยที่ 1 จะขอให้บังคับโจทก์จดทะเบียนโอนรถยนต์พิพาทตามฟ้องแย้งไม่ได้
สิทธิรับค่าบำเหน็จนายหน้า
1	446/2473	นายหน้ายื่นคำเสนอของผู้ขายให้แก่ผู้ซื้อ และผู้ซื้อถือเอาประโยชน์จากการนี้ โดยติดต่อประสานกับผู้ขาย จึงนับว่า นายหน้าได้ชี้ช่องหรือจัดการให้ผู้ซื้อและผู้ขายได้ทำสัญญากันแล้ว ถึงแม้ผู้ขายขายทรัพย์สินได้ต่ำกว่าราคาที่เสนอไว้ แต่นายหน้าก็ยังได้ชื่อว่า มีส่วนให้การซื้อขายเป็นผลสำเร็จ และย่อมมีสิทธิได้รับค่าบำเหน็จ	เทียบ ฎ. 306/2465, 443/2461 และ 144/2467
2	704/2482	เมื่อกิจการสำเร็จเพราะนายหน้าแล้ว คู่สัญญาต้องจ่ายค่านายหน้าตามสัญญา จะยกเอาข้อที่ตัวไปตกลงให้ค่านายหน้าแก่ผู้อื่นอีกมาแก้ตัวให้พ้นความรับผิดไม่ได้
3	1430/2496	การซื้อขายที่ดินทำสำเร็จเพราะนายหน้าชี้ช่องชักนำผู้ซื้อมาพบปะเจรจากับผู้ขาย แม้จะมีผู้อื่นมาเจรจาให้ตกลงราคาโดยตัดค่านายหน้าออก ผู้ขายก็ต้องรับผิดให้ค่านายหน้า
4	1975/2500	พฤติการณ์ถือได้ว่า โจทก์ชี้ช่องให้จำเลยได้เข้าทำสัญญาปลูกสร้างตึกแถวเป็นผลสำเร็จโดยที่โจทก์หวังค่านายหน้านั้น แสดงว่า นิติสัมพันธ์ระหว่างโจทก์และจำเลยในเรื่องนายหน้ายังมีอยู่ และเมื่อกิจการสำเร็จเพราะโจทก์เป็นนายหน้าให้แล้ว จำเลยก็ต้องจ่ายค่านายหน้าตามตกลง การที่จำเลยต้องเสียค่านายหน้าแก่ผู้อื่นอีกนั้นไม่กระทบกระเทือนต่อสิทธิของโจทก์ที่จะเรียกร้องเอาค่านายหน้าจากจำเลยแต่ประการใด
5	575/2509	จำเลยที่ 1 และที่ 2 เป็นสามีภริยากันโดยชอบด้วยกฎหมาย ย่อมจะต้องรับผิดในกิจการที่ได้กระทำร่วมกัน เมื่อจำเลยที่ 2 ไปติดต่อขอให้โจทก์เป็นนายหน้าขายที่ดินซึ่งมีชื่อจำเลยที่ 1 เป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์แต่ผู้เดียว โดยจำเลยที่ 1 รู้เห็น ยินยอม และยังยอมรับเอาผลประโยชน์เนื่องในการนั้นด้วย จนที่สุดที่ดินนั้นก็เป็นขายให้บุคคลอื่นได้ การทั้งหมดนี้ย่อมเป็นผลจากการที่โจทก์เป็นนายหน้าชี้ช่องให้ จำเลยที่ 1 จึงต้องรับผิดต่อโจทก์
6	1515/2512	จำเลยทำสัญญาให้โจทก์เป็นนายหน้าไปจัดการให้จำเลยได้จำนองที่ดิน โจทก์จึงติดต่อกับธนาคาร จนธนาคารตกลงรับจำนองในราคาสองล้านหนึ่งแสนบาทแล้ว แต่จำเลยเปลี่ยนใจ เพราะต้องการจำนองให้ได้ราคาสามล้านบาท จึงให้ผู้อื่นไปติดต่อกับธนาคารแห่งนั้นอีก จนธนาคารยอมรับจำนองในราคาสามล้านบาท กระนั้นก็ดี ถือได้ว่า สัญญาจำนองสามล้านบาทที่จำเลยทำกับธนาคารนั้น เป็นผลสำเร็จสืบเนื่อมาจากการที่โจทก์เป็นนายหน้าชี้ช่องให้อยู่ดี จำเลยจึงต้องรับผิดต่อโจทก์
7	2610/2521	จำเลยตกลงให้โจทก์เป็นนายหน้าขายที่ดิน ค่านายหน้าร้อยละห้าของราคาที่ขายได้ โจทก์เสนอขายให้ ส. ด้วยราคาตามที่จำเลยกำหนด แต่จำเลยกลับเปลี่ยนใจไม่ขาย บุตรของจำเลยจึงติดต่อกับ ส. ให้ และคราวนี้จำเลยตกลงขายในราคานั้น ดังนี้ นับได้ว่า บุตรจำเลยกับจำเลยร่วมกันถือเอาประโยชน์จากการที่โจทก์ได้ติดต่อกับ ส. ไว้ เป็นเหตุให้ขายที่ได้ดินสำเร็จ โจทก์จึงมีสิทธิได้ค่านายหน้าจากจำเลย
8	256/2522	จำเลยที่ 1 ตกลงให้โจทก์เป็นผู้ติดต่อขายรถยนต์ดัมป์ทรัก (dump truck) จำนวนสามคัน เมื่อขายได้แล้ว จะให้ค่านายหน้าร้อยละห้าของราคาที่ขายได้ โจทก์จึงติดต่อกับผู้ซื้อซึ่งเป็นหน่วยราชการให้ซื้อรถยนต์ดังกล่าวด้วยวิธีประกวดราคา ในการประกวดราคา โจทก์ก็ได้ช่วยเหลือจำเลย จนในที่สุด จำเลยประมูลขายรถยนต์ดังกล่าวให้แก่ผู้ซื้อเป็นผลสำเร็จ พฤติการณ์ดังกล่าวถือได้ว่า โจทก์เป็นผู้ชี้ช่องให้จำเลยได้เข้าทำสัญญาหรือจัดการให้จำเลยได้ทำสัญญาแล้ว จำเลยต้องจ่ายค่านายหน้าให้แก่โจทก์
9	2948/2525	จำเลยตกลงให้โจทก์เป็นนายหน้าขายที่ดินของจำเลย โดยจำเลยจะให้ค่านายหน้าร้อยละห้าของราคาที่ขายได้ จำเลยได้มอบนามบัตรของจำเลย มีที่อยู่และเลขหมายโทรศัพท์ที่บ้านจำเลย กับได้มอบแผนที่หลังโฉนดให้โจทก์ไว้ด้วย ต่อมามี ต. และ บ. มาถามซื้อที่ดินบริเวณนั้น โจทก์จึงพาคนทั้งสองไปดูที่ดินของจำเลย ต่อมา คนทั้งสองดังกล่าวได้พา พ. และ ย. มาดูที่ดินจำเลย โดย พ. กับพวกตกลงจะซื้อ ต. และ บ. จึงขอนามบัตรของจำเลย และแผนที่หลังโฉนดจากโจทก์ มอบให้ พ. กับพวกไปติดต่อกับจำเลยเอง ในที่สุด พ. ได้ทำสัญญาซื้อที่ดินดังกล่าวกับจำเลย ดังนี้ ถือได้ว่า การซื้อขายที่ดินรายนี้เป็นผลสำเร็จได้ ก็เนื่องแต่ผลแห่งการที่โจทก์ซึ่งเป็นนายหน้าได้ชี้ช่องนั่นเอง โจทก์จึงมีสิทธิได้รับค่าบำเหน็จจากจำเลย
10	1959/2526	ข้อความตามสัญญาที่ว่า ถ้าโจทก์ต้องเลิกการเช่าด้วยเหตุใด ๆ จำเลยต้องคืนเงินค่าตอบแทนที่ได้รับล่วงหน้าให้โจทก์นั้น หมายความถึง กรณีที่ผู้ให้เช่าทำประการใด หรือกรณีที่เกิดการรอนสิทธิ จนโจทก์ไม่ได้ใช้หรือไม่ได้รับประโยชน์ในทรัพย์สินที่เช่าคุ้มค่าเช่าและค่าบำเหน็จที่ให้แก่จำเลย เมื่อปรากฏว่า โจทก์ได้ใช้และได้รับประโยชน์ในตึกที่เช่าจนเกือบจะครบสัญญาแล้ว โจทก์จึงส่งคืนตึกที่เช่าให้แก่เจ้าของ โจทก์ย่อมไม่มีสิทธิเรียกค่าตอบแทนอันเป็นบำเหน็จค่านายหน้าคืนจากจำเลย
11	794/2533	โจทก์และบิดาเป็นผู้ชี้ช่องให้จำเลยทำหนังสือขอเช่าอาคารยื่นต่อ ส. จน ส. มีหนังสือเรียกให้จำเลยไปทำสัญญาเช่า แต่เนื่องจากจำเลยแจ้งการครอบครองอาคารไม่ตรงกับความจริง ส. จึงระงับการทำสัญญา แล้วให้จำเลยเข้าประมูลสู้ราคากับผู้เช่าเดิมเพียงสองราย เมื่อผู้เช่าเดิมไม่มาประมูล จำเลยจึงเข้าประมูลแต่ฝ่ายเดียว และได้เข้าทำสัญญาเช่ากับ ส. ดังนี้ ถือได้ว่า โจทก์ได้ปฏิบัติหน้าที่นายหน้าครบถ้วนแล้ว และการที่จำเลยได้เข้าประมูลสู้ราคากับผู้เช่าเดิมจนได้เข้าทำสัญญากับ ส. เป็นผลของการชี้ช่องของโจทก์ จำเลยจึงต้องชำระค่านายหน้าให้แก่โจทก์
12	4362/2545	โจทก์เริ่มต้นติดต่อขอซื้อที่ดินจากจำเลยที่ 1 และเจรจาติดต่อกับญาติพี่น้องของจำเลยที่ 1 หลายครั้ง รวมทั้งไปพบกันที่บ้านมารดาจำเลยที่ 1 ด้วย เมื่อโจทก์เสนอขายที่ดินดังกล่าวต่อบริษัท ค. แล้ว เจ้าหน้าที่บริษัท ค. รวมทั้งโจทก์ต่างก็มาดูที่ดินที่จะซื้อขายกัน นอกจากนี้ โจทก์ยังนำเจ้าหน้าที่ของบริษัท ค. มาเจรจาตกลงจะซื้อจะขายที่ดินกับจำเลยทั้งสอง และได้จดทะเบียนให้บริษัท ค. เช่าที่ดินเป็นผลสำเร็จ การทั้งปวงนี้จึงนับว่า เป็นเพราะโจทก์ชี้ช่องให้ทั้งสองฝ่ายเข้าทำสัญญากัน แม้โจทก์ดำเนินการตั้งแต่ต้นโดยไม่รู้จักบริษัท ค. และไม่รู้จักจำเลยที่ 1 กับเจ้าของที่ดินรายอื่น ๆ มาก่อน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า โจทก์จะทำให้เปล่า หากโจทก์ไม่หวังค่านายหน้าเป็นผลตอบแทนตั้งแต่ต้นแล้ว การดำเนินการใด ๆ ต่อมาคงไม่เกิดขึ้น ส่วนที่บริษัท ค. กำหนดห้ามไม่ให้ ส. รับประโยชน์หรือค่านายหน้าจากจำเลยที่ 1 นั้น ก็เป็นเรื่องเฉพาะระหว่างบริษัท ค. กับ ส. ไม่เกี่ยวกับโจทก์ ทั้งไม่ได้ความว่า โจทก์ตกลงยกเลิกสัญญานายหน้ากับจำเลยที่ 1 แต่ประการใด ฉะนั้น จำเลยที่ 1 จะปฏิเสธไม่ชำระค่านายหน้าแก่โจทก์หาได้ไม่
13	1804-1805/2546	สัญญาร่วมกิจการนายหน้าระหว่างโจทก์ทั้งสองกับจำเลย เป็นข้อตกลงในการร่วมมือกันทั้งสองฝ่าย เพื่อให้มีการซื้อขายที่ดินและจะได้แบ่งผลประโยชน์ซึ่งกันและกันให้สำเร็จลุล่วงตามความประสงค์เท่านั้น ไม่มีข้อความใดพอประมาณได้ว่า หากจำเลยรู้ว่า โจทก์ทั้งสองไม่ใช่นายหน้าผู้จะซื้อแล้ว จะไม่ทำสัญญาร่วมกิจการนายหน้าอย่างแน่นอน ดังนี้ เมื่อโจทก์ทั้งสองเป็นผู้ชี้ช่องให้ บ. กับ ฟ. ได้เข้าทำสัญญาซื้อขายที่ดินเป็นผลสำเร็จ ทั้งสัญญาร่วมกิจการนายหน้าดังกล่าวไม่ได้เกิดจากการที่โจทก์ทั้งสองฉ้อฉลจำเลยอันจะทำให้สัญญาตกเป็นโมฆียะ จำเลยจึงต้องรับผิดต่อโจทก์ทั้งสองตามสัญญา
การหมดสิทธิรับค่าบำเหน็จนายหน้า
1	225/2481	จำเลยทำสัญญาให้โจทก์เป็นนายหน้าขายที่ดิน โดยให้ค่านายหน้าร้อยละห้าของราคาที่ขายได้ และส่วนที่ขายได้เกินตารางวาละสองบาท เจ็ดสิบสตางค์ ก็ให้เป็นของโจทก์ด้วย แต่ถ้าจำเลยขายได้เอง หรือมีผู้นำเอาไปขายให้ได้แล้ว สัญญานี้เป็นระงับ ผ่านไปแปดเดือน โจทก์ก็ยังขายไม่ได้ จำเลยจึงแบ่งที่ออกเป็นสิบแปลง แล้วมีผู้อื่นมารับเป็นนายหน้าขายที่ดินไปได้แปดแปลง โดยที่โจทก์ก็ทราบดังนี้ สัญญานายหน้าระหว่างโจทก์จำเลยเป็นอันระงับ โจทก์ไม่มีสิทธิเรียกค่านายหน้า
2	517/2494	นายหน้าได้ชักนำผู้ซื้อมาตกลงทำสัญญาซื้อขายกับผู้ขายตามที่ได้ตกลงกันไว้แล้ว นับว่านายหน้าได้ปฏิบัติหน้าที่ครบถ้วนตาม ป.พ.พ. ม. 845 แล้ว แม้ภายหลังผู้ซื้อผิดสัญญากับผู้ขาย เพราะไม่มีเงินไปชำระแก่ผู้ขาย ก็เป็นเรื่องของผู้ขายจะว่ากล่าวแก่ผู้ซื้อเอา ไม่เกี่ยวแก่นายหน้าอย่างใด ฉะนั้น นายหน้าย่อมมีสิทธิได้รับค่านายหน้าตามที่ตกลงไว้กับผู้ขาย
3	326-328/2518	จำเลยตกลงขายที่ดินของจำเลยให้แก่กระทรวงการคลัง ตามที่โจทก์ผู้เป็นนายหน้าของจำเลยติดต่อให้ มิได้ขายให้แก่ ค. ตามสัญญามัดจำจะซื้อขายที่ดินที่จำเลยทำไว้กับ ค. และไม่ปรากฏว่าโจทก์ได้รับบำเหน็จจาก ค. หรือกระทำการโดยไม่สุจริตอย่างใด จะถือว่าโจทก์มิได้ปฏิบัติหน้าที่ให้สำเร็จ และโจทก์ได้กระทำการให้บุคคลภายนอกอันไม่สมควรแก่หน้าที่ผู้กระทำการโดยสุจริต เป็นการฝ่าฝืนต่อการที่ได้รับหน้าที่ หาได้ไม่
4	2173/2519	โจทก์จะเรียกค่านายหน้าได้ ก็ต่อเมื่อจำเลยกับผู้ซื้อได้ทำสัญญาซื้อขายกันเสร็จเนื่องจากผลของการที่โจทก์ชี้ช่องหรือจัดการนั้น เมื่อสัญญาซื้อขายที่ดินระหว่างจำเลยกับผู้ซื้อยังไม่ได้กระทำกัน โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้อง
5	827/2523	สัญญานายหน้าระบุให้นายหน้าจัดการขายที่ดินให้เสร็จภายใน พ.ศ. 2518 เว้นแต่มีเหตุสุดวิสัย เจ้าของที่ดินจะผ่อนเวลาต่อไปให้อีกตามที่เห็นสมควร แสดงให้เห็นถึงเจตนาของคู่สัญญาว่า ได้กำหนดระยะเวลาไว้แน่นอนแล้วว่า จะต้องขายที่ดินให้เสร็จภายในสิ้นปี พ.ศ. 2518 หากไม่มีการผ่อนเวลา ดังนั้น ย่อมถือได้ว่า สัญญาดังกล่าวได้สิ้นสุดลงแล้ว
6	1118/2533	จำเลยที่ 1 เป็นเจ้าของที่ดิน จำเป็นต้องการขายที่ดินโดยเร็ว เพื่อนำเงินไปชำระหนี้จำนอง จึงตกลงให้โจทก์เป็นนายหน้าขายที่ดินดังกล่าว ต่อมา ม. ซื้อที่ดินได้ แม้โจทก์เป็นผู้ติดต่อ ม. มาซื้อที่ดินจากจำเลยได้ก็ตาม แต่เมื่อสัญญานายหน้ามีข้อความระบุว่า "มอบให้นายหน้าไปจัดการให้จดทะเบียน ณ สำนักงานที่ดินให้เสร็จภายในกำหนดสิบวันนับแต่วันทำสัญญานี้...ถ้าพ้นกำหนดเวลาดังกล่าว สัญญานายหน้านี้เป็นอันระงับสิ้นสุดลง" ซึ่งมีความหมายว่า เมื่อโจทก์ติดต่อหาผู้ซื้อได้แล้ว โจทก์จำต้องจัดการให้มีการจดทะเบียนซื้อขายโอนกรรมสิทธิ์กันให้เสร็จสิ้นภายในกำหนดเวลาดังกล่าวนับแต่วันทำสัญญาด้วย เป็นกรณีที่คู่สัญญามีเจตนากำหนดเวลาไว้แน่นอน กำหนดเวลาดังกล่าวจึงเป็นข้อสาระสำคัญของสัญญานายหน้า เมื่อไม่ปรากฏว่าจำเลยที่ 1 ได้ผ่อนเวลาออกไปอีก และเมื่อครบกำหนดสิบวันตามสัญญาแล้ว โจทก์ไม่สามารถจัดการให้มีการจดทะเบียนซื้อขายโอนกรรมสิทธิ์กันได้ จึงถือว่า สัญญานายหน้าสิ้นสุด ไม่มีผลผูกพันคู่กรณี จำเลยที่ 1 ไม่ต้องรับผิดใช้ค่าบำเหน็จนายหน้าแก่โจทก์แต่ประการใด
7	5335/2550	สัญญาจองเป็นเพียงหนังสือแจ้งความประสงค์จะจองที่ดินเท่านั้น ส่วนสัญญาจะซื้อจะขายระหว่างโจทก์กับผู้ซื้อยังไม่ได้ทำกัน ผลจากการชี้ช่องหรือจัดการของโจทก์ที่ทำการเป็นนายหน้าจึงยังไม่เกิดขึ้น โจทก์จึงไม่มีสิทธิเรียกค่าบำเหน็จในการเป็นนายหน้าจากจำเลยทั้งสองตาม ป.พ.พ. ม. 845
สัญญาระหว่างผู้วานนายหน้ากับบุคคลอื่นมีเงื่อนไขบังคับก่อน
1	3777/2533	จำเลยทั้งสามตกลงให้โจทก์เป็นนายหน้าขายที่ดิน โจทก์ได้นำ ส. กับพวกมาทำสัญญาจะซื้อขายที่ดินดังกล่าวกับจำเลยทั้งสาม สัญญาดังกล่าวมีเงื่อนไขบังคับก่อน และขณะที่เงื่อนไขตามสัญญาไม่สำเร็จ ก็เลิกสัญญาลงเสีย ดังนั้น โจทก์จะเรียกร้องบำเหน็จค่านายหน้าจากจำเลยทั้งสามหาได้ไม่
อายุความ
1	138/2502	โจทก์ใช้เวลาว่างจากการงานประจำมาทำการเป็นนายหน้าหารายได้ชั่วครั้งชั่วคราว ไม่ทำให้โจทก์เป็นผู้ค้าในการนั้น การฟ้องเรียกค่านายหน้าในกรณีเช่นว่านี้มีอายุความสิบปี ไม่ใช่สองปี
2	1183/2509	ป.พ.พ. ม. 165 (1) และ (7) เป็นบทบัญญัติว่าด้วยการเรียกเอาค่ากิจการต่าง ๆ เช่น ค่าที่ได้ส่งมอบของ, ค่าทำของ ฯลฯ หรือไม่ก็เรียกเอาสินจ้าง แต่ไม่ได้บัญญัติให้บุคคลเหล่านั้นเรียกเอาค่าบำเหน็จซึ่งเป็นเรื่องของนายหน้าตาม ป.พ.พ. ม. 845 ประกอบกับนายหน้ากับบุคคลที่กล่าวไว้ในมาตรา 165 (1) และ (7) ไม่เหมือนกัน การใช้สิทธิเรียกร้องจึงไม่เหมือนกันไปด้วย เมื่อโจทก์เรียกร้องเอาค่าบำเหน็จ และไม่มีกฎหมายบัญญัติอายุความไว้เป็นการเฉพาะ คดีโจทก์จึงมีอายุความสิบปี	ทฎ. 24/2509 ได้เห็นชอบตามร่าง ฎ. นี้