ภาษาละติน/บทที่ 7

การผันคำนามแบบที่ 1

คำนามที่มีรูปเอกพจน์ การกประธาน ลงท้ายด้วยวิภัตติ -a จะมีรูปแบบการผันเป็นแบบที่ 1 ซึ่งสรุปได้ดังตารางต่อไปนี้

พจน์	การก	รูป	คำแปล	หน้าที่
เอกพจน์	ประธาน	domina	นายหญิง	ประธานของกริยา
	เจ้าของ	dominae	ของนายหญิง	เจ้าของของคำนาม
	กรรมรอง	dominae	แก่นายหญิง	กรรมรองของกริยา
	กรรมตรง	dominam	นายหญิง	กรรมตรงของกริยา
	ที่มา	dominā	จาก/ด้วย นายหญิง	แหล่งที่มาที่ทำให้เกิดกริยา
	อุทาน	domina	โอ้ นายหญิง	อุทานชื่อ
พหูพจน์	ประธาน	dominae	นายหญิงทั้งหลาย	เช่นเดียวกับรูปเอกพจน์
	เจ้าของ	dominārum	ของนายหญิงทั้งหลาย
	กรรมรอง	dominīs	แก่นายหญิงทั้งหลาย
	กรรมตรง	dominās	นายหญิงทั้งหลาย
	ที่มา	dominīs	จาก/ด้วย นายหญิงทั้งหลาย
	อุทาน	dominae	โอ้ นายหญิงทั้งหลาย

แบบทดสอบ

จงผันคำนามต่อไปนี้ให้ครบทั้งตารางการผันแบบที่ 1

• pugna
• terra
• lūna
• ancilla
• corōna
• īnsula
• silva

เพศของคำนาม

เพศของคำนามในภาษาละติน แบ่งออกเป็นสามเพศ ได้แก่ เพศชาย (masculine) เพศหญิง (feminine) และเพศกลาง (neuter) เพศของคำนามพอที่จะบอกได้ด้วยวิภัตติของคำ แต่ก็ต้องอาศัยความจำพอสมควร

เพศของคำนามที่ผันตามแบบที่ 1 จะเป็นเพศหญิง นอกจากว่าคำนามนั้นจะบ่งบอกความเป็นเพศชาย ดังนั้น silva จึงเป็นเพศหญิง แต่ nauta กับ agricola จะเป็นเพศชาย

คำศํพท์

คำนาม

• casa, -ae, f. กระท่อม
• cēna, -ae, f. อาหารค่ำ
• gallīna, -ae, f. ไก่, แม่ไก่ (อังกฤษ: gallinaceous)
• īnsula, -ae, f. เกาะ (อังกฤษ: peninsula - คาบสมุทร)

กริยา

• habitat ก.​ (เขา/เธอ/มัน) อาศัยอยู่ (อังกฤษ: habitat)
• laudat ก. (เขา/เธอ/มัน) ยกย่อง/ชื่นชม (อังกฤษ: laud - คำสรรเสริญ)
• parat ก. (เขา/เธอ/มัน) เตรียม/ตระเตรียม
• vocat ก. (เขา/เธอ/มัน) เรียก/เชิญ (อังกฤษ: vocation)

กริยาวิเศษณ์

• deinde ว. ต่อไป (อังกฤษ: then)
• ubi ว. ที่ไหน? (Where?)

บุพบท

• ad บ. ไปถึง (เทียบเท่า to ของอังกฤษ) ส่วนเติมเต็มของบุพบทนี้จะเป็นการกกรรมตรง

สรรพนาม

• quem ส. ใคร? (Whom?) เป็นรูปเอกพจน์ การกกรรมตรง

แบบทดสอบ

จงแปลประโยคต่อไปนี้เป็นภาษาไทย

1. Agricola cum fīliā in casā habitat.
2. Bona fīlia agricolae cēnam parat.
3. Cēna est grāta agricolae et agricola bonam fīliam laudat.
4. Deinde fīlia agricolae gallīnās ad cēnam vocat.
5. Gallīnae fīliam agricolae amant.
6. Malae fīliae bonās cēnās nōn parant.
7. Fīlia agricolae est grāta dominae.
8. Domina in īnsulā magnā habitat.
9. Domina bonae puellae parvae pecūniam dat.

จงแปลประโยคต่อไปนี้เป็นภาษาละติน

1. ชาวนาอาศัยอยู่ที่ไหน
2. ชาวนาอาศัยอยู่ในกระท่อมเล็กๆ
3. ใครอาศัยอยู่กับชาวนา
4. ลูกสาวตัวเล็กๆ อาศัยอยู่กับชาวนา
5. ลูกสาวกำลังเตรียมอาหารค่ำให้กับชาวนา
6. ชาวนาชื่นชมอาหารค่ำที่ดี
7. อาหารค่ำที่ดีของลูกสาวกำลังทำให้ชาวนาพอใจ

จงตอบคำถามเหล่านี้เป็นภาษาละติน

1. Quis cum agricolā in casā habitat?
2. Quid bona fīlia agricolae parat?
3. Quem agricola laudat?
4. Vocatne fīlia agricolae gallīnās ad cēnam?
5. Cujus fīlia est grāta dominae?
6. Cui domina pecūniam dat?