ภาษาละติน/บทที่ 9

จาก วิกิตำรา

ประเภทของการผันคำนาม[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

คำนามในภาษาละตินจะแบ่งออกตามประเภทของการผันได้ห้าจำพวก ทั้งนี้จะแบ่งประเภทการผันคำนามตามวิภัตติของรูปเอกพจน์ การกเจ้าของ

  • การผันคำนามแบบที่ 1 ลงวิภัตติรูปเอกพจน์ การกเจ้าของ -ae
  • การผันคำนามแบบที่ 2 ลงวิภัตติรูปเอกพจน์ การกเจ้าของ -ī
  • การผันคำนามแบบที่ 3 ลงวิภัตติรูปเอกพจน์ การกเจ้าของ -is
  • การผันคำนามแบบที่ 4 ลงวิภัตติรูปเอกพจน์ การกเจ้าของ -ūs
  • การผันคำนามแบบที่ 5 ลงวิภัตติรูปเอกพจน์ การกเจ้าของ -eī

การผันคำนามแบบที่ 2[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

คำนามที่อยู่ในการผันแบบที่ 2 จะลงวิภัตติของรูปเอกพจน์ การกประธาน ด้วย -us, -er, -ir, -um และลงวิภัตติของรูปเอกพจน์ การกเจ้าของ ด้วย -ī ทั้งนี้คำนามที่ลงวิภัตติของรูปเอกพจน์ การกประธาน เป็น -um จะเป็นเพศกลาง ในขณะที่วิภัตติของรูปเอกพจน์ การกประธาน แบบอื่นๆ จะเป็นเพศชาย

การผันคำนามที่ลงวิภัตติด้วย -us กับ -um[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

คำนามที่ลงวิภัตติด้วย -us จะเป็นเพศชาย คำนามที่ลงวิภัตติด้วย -um จะเป็นเพศกลาง คำนามทั้งสองเพศจะผันได้ดังตารางต่อไปนี้

พจน์ การก เพศชาย เพศกลาง
dominus (เค้าคำ domin-), m. เจ้านาย วิภัตติ pīlum (เค้าคำ pīl-), n. หลาว วิภัตติ
เอกพจน์ ประธาน dominus -us pīlum -um
เจ้าของ dominī pīlī
กรรมรอง dominō pīlō
กรรมตรง dominum -um pīlum -um
ที่มา dominō pīlō
อุทาน domine -e pīlum -um
พหูพจน์ ประธาน dominī pīla -a
เจ้าของ dominōrum -ōrum pīlōrum -ōrum
กรรมรอง dominīs -īs pīlīs -īs
กรรมตรง dominōs -ōs pīla -a
ที่มา dominīs -īs pīlīs -īs
อุทาน dominī pīla -a

ข้อสังเกตจากตารางการผันคำนามแบบที่ 2

  • วิภัตติของคำนามทั้งเพศชายและเพศกลางจะเหมือนกัน ยกเว้นรูปเอกพจน์ การกประธาน (-us กับ -um) และรูปพหูพจน์ของการกประธานและการกกรรมตรง (-ī กับ -a และ -ōs กับ -a)
  • วิภัตติของรูปเอกพจน์ การกอุทาน ของคำนามเพศชายจะลงท้ายด้วย -e ซึ่งเป็นข้อยกเว้นเพียงข้อเดียว ในขณะที่การกอุทานจะเหมือนกันทุกประการกับการกประธานในการผันคำนามแบบอื่นๆ

ตารางเปรียบเทียบการผันคำนามทั้งสามเพศ[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

เมื่อเราเปรียบเทียบคำนามทั้งสามเพศ จะเห็นความสัมพันธ์ของการผันคำนามได้อย่างชัดเจน (คลิกที่นี่เพื่อดูเทคนิคการจำ)

พจน์ การก เพศหญิง เพศชาย เพศกลาง ข้อสังเกต
domina dominus pīlum
เอกพจน์ ประธาน domina dominus pīlum เป็นไปตามวิภัตติดั้งเดิม
เจ้าของ dominae dominī pīlī เพศหญิง -ae เพศชาย/กลาง -ī
กรรมรอง dominae dominō pīlō เพศหญิง -ae เพศชาย/กลาง -ō
กรรมตรง dominam dominum pīlum เพศหญิง -am เพศชาย/กลาง -um
ที่มา dominā dominō pīlō เพศหญิง -ā เพศชาย/กลาง -ō
อุทาน domina domine pīlum เพศชาย -e เพศหญิง/กลางเหมือนกับการกประธาน
พหูพจน์ ประธาน dominae dominī pīlī เพศหญิง -ae เพศชาย/กลาง -ī
เจ้าของ dominārum dominōrum pīlōrum เพศหญิง -ārum เพศชาย/กลาง -ōrum
กรรมรอง dominīs dominīs pīlīs ทั้งสามเพศ -īs
กรรมตรง dominās dominōs pīla เพศหญิง -ās เพศชาย -ōs เพศกลาง -a
ที่มา dominīs dominīs pīlīs ทั้งสามเพศ -īs
อุทาน dominae dominī pīla ทั้งสามเพศเหมือนกับการกประธาน

ข้อสังเกตจากตารางการผัน

  • การกอุทานจะผันเหมือนการกประธานทุกประการ ยกเว้นรูปเอกพจน์ การกอุทาน ของคำนามเพศชาย ที่จะลงท้ายด้วย -e เท่านั้น
  • รูปเอกพจน์ของการกประธาน การกกรรมตรง และการกอุทาน ของคำนามเพศกลาง จะผันเหมือนกัน คือวิภัตติ -um ส่วนรูปพหูพจน์ของทั้งสามการกจะผันด้วยวิภัตติ -a เหมือนกัน
  • รูปเอกพจน์ การกกรรมตรง ของคำนามเพศชายและเพศหญิง จะลงท้ายด้วย -m ส่วนรูปพหูพจน์จะลงท้ายด้วย -s
  • รูปพหูพจน์ การกกรรมรอง และการกที่มา จะเหมือนกันเสมอ
  • เสียงลงท้าย -i และ -o จะเป็นเสียงยาวเสมอ เสียงลงท้าย -a จะเป็นเสียงสั้นเสมอ ยกเว้นรูปเอกพจน์ การกที่มาเท่านั้นที่เป็น -ā

การผันตามกันของคำนามในประโยค Copula[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

กฎ: ในประโยคที่คำนามเชื่อมด้วย copula (เป็น/อยู่/คือ) คำนามทั้งสองข้างจะต้องผันตามพจน์และการกของซึ่งกันและกัน

คำศัพท์[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

คำนาม[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

  • bellum, -ī, n. สงคราม (อังกฤษ: rebel - กบฏ)
  • cōnstantia, -ae, f. ความคงทน, ความคงที่, ความแข็งแกร่ง (อังกฤษ: constant)
  • dominus, -ī, m. เจ้านาย (อังกฤษ: dominate)
  • equus, -ī, m. ม้า (อังกฤษ​: equine - ที่คล้ายม้า)
  • frūmentum, -ī, n. เมล็ดพันธุ์ (อังกฤษ: frumentaceous - ที่คล้ายข้าวสาลี)
  • lēgātus, -ī, m. ผู้แทน, ทูต (อังกฤษ: legate - ทูต)
  • Mārcus, -ī, m. มาร์ค (อังกฤษ: Mark, Marcus)
  • mūrus, -ī, m. กำแพง (อังกฤษ: mural - จิตรกรรมฝาผนัง)
  • oppidānus, -ī, m. ชาวเมือง
  • oppidum, -ī, n. เมือง
  • pīlum, -ī, n. หลาว (อังกฤษ: pile driver - เครื่องตอกเสาเข็ม)
  • servus, -ī, m. ทาส, คนรับใช้ (อังกฤษ: servant)
  • Sextus, -ī, m. เซ็กซ์ทัส

กริยา[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

  • cūrat ก. (เขา/เธอ/มัน) ดูแล/เอาใจใส่ (ใช้กับกรรมตรง) (อังกฤษ: cure)
  • properat ก. (เขา/เธอ/มัน) เร่งรีบ

แบบทดสอบ[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

จงศึกษาบทสนทนาระหว่าง Galba กับ Mārcus แล้วแปลเป็นภาษาไทย

Galba: Quis, Mārce, est lēgātus cum pīlō et tubā?
Mārcus: Lēgātus, Galba, est Sextus.
Galba: Ubi Sextus habitat?
Mārcus: In oppidō Sextus cum fīliābus habitat.
Galba: Amantne oppidānī Sextum?
Mārcus: Amant oppidānī Sextum et laudant, quod magnā cum cōnstantiā pugnat.
Galba: Ubi, Mārce, est ancilla tua? Cūr nōn cēnam parat?
Mārcus: Ancilla mea, Galba, equō lēgātī aquam et frūmentum dat.
Galba: Cūr nōn servus Sextī equum dominī cūrat?
Mārcus: Sextus et servus ad mūrum oppidī properant. Oppidānī bellum parant.

จงศึกษาคำถามต่อไปนี้ แปลเป็นภาษาไทย และตอบคำถามเป็นภาษาละติน

  1. Ubi fīliae Sextī habitant?
  2. Quem oppidānī amant et laudant?
  3. Quid ancilla equō lēgātī dat?
  4. Cujus equum ancilla cūrat?
  5. Quis ad mūrum cum Sextō properat?
  6. Quid oppidānī parant?

สารบัญ[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]