ข้ามไปเนื้อหา

ภาษาไทย/ไวยากรณ์/การใช้เครื่องหมาย/การใช้เครื่องหมายวรรคตอน

จาก วิกิตำรา

ศิรวิทย์-แร่

อินทร์

เนื้อหา: ไข่ปลา - จุลภาค - ทวิภาค - ทับ - นขลิขิต - บุพสัญญา - ปรัศนี - ไปยาลน้อย - ไปยาลใหญ่ - มหัพภาค - ไม้ยมก (ข้อยกเว้น) - ยัติภังค์ - วงเล็บปีกกา - วงเล็บเหลี่ยม - สัญประกาศ - อัญประกาศ - อัญประกาศเดี่ยว - อัฒภาค - อัศเจรีย์ - อักษรย่อ

ไข่ปลา หรือ จุดไข่ปลา (...)

  • ใช้ละข้อความข้างท้ายที่ไม่จำเป็นหรือไม่ต้องการกล่าวถึง เพื่อแสดงว่าตัดตอนข้อความนั้นมาเพียงบางส่วน โดยต้องใส่จุดอย่างน้อย ๓ จุด
  • สำหรับในบทร้อยกรอง ถ้าจะละข้อความตั้งแต่ ๑ บรรทัดขึ้นไป ให้ใช้จุดไข่ปลายาวตลอดบรรทัด แต่ถ้าจะเน้นฉันทลักษณ์ก็สามารถใส่จุดไข่ปลาตามรูปแบบฉันทลักษณ์ได้
  • ใช้เพื่อแสดงว่ามีข้อความ แต่ข้อความนั้นลบเลือนหรือขาดหายไป และยังไม่สามารถหาหลักฐานมาประกอบหรือยืนยันได้ เช่น ข้อความในศิลาจารึก เป็นต้น

จุลภาค (,)

  • ใช้คั่นจำนวนเลขนับจากหลักหน่วยไปทีละ ๓ หลัก
๑,๐๐๐,๐๐๐
  • ใช้แยกคำ ข้อความย่อย หรือประโยคย่อยให้เด่นชัดขึ้น เพื่อกันความสับสน
กรมวิชาการ, กรมศาสนา, ในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ
  • ใช้คั่นคำในรายการที่เขียนต่อ ๆ กันตั้งแต่ ๓ รายการขึ้นไป กรณีที่รายการสุดท้ายมีคำ "และ" หรือ "หรือ" อยู่หน้าคำ ไม่ต้องใส่จุลภาคหลังรายการรองสุดท้าย
ในหนึ่งสัปดาห์มีเจ็ดวัน ได้แก่ วันจันทร์, วันอังคาร, วันพุธ, วันพฤหัสบดี, วันศุกร์, วันเสาร์ และวันอาทิตย์
  • ใช้ในการเขียนบรรณานุกรม ดัชนี และนามานุกรม โดยเขียนคั่นเมื่อมีการสับที่ระหว่างนามสกุลกับชื่อ, ระหว่างชื่อ-สกุล กับคำนำหน้านาม หรือยศ, ระหว่างราชทินนาม กับบรรดาศักดิ์ ฐานันดรศักดิ์ หรือสมณศักดิ์
  • ใช้ในพจนานุกรม เขียนคั่นความหมายหรือบทนิยามของคำที่มีความหมายหลาย ๆ อย่าง แต่ความหมายคล้าย ๆ กัน
วิโรจน์ ว. สว่าง, แจ่มใส, รุ่งเรือง

ทวิภาค (:)

  • ใช้แสดงมาตราส่วนในแผนที่
๑ : ๑๐,๐๐๐
  • ใช้แสดงอัตราส่วน
การหุงข้าวกล้องต้องใช้ข้าวและน้ำในอัตราส่วน ๑ : ๔
  • ใช้แสดงสัดส่วน
การผสมดินปลูกต้องใช้ ทราย ขี้เถ้าแกลบ ดินร่วนร่อนละเอียด และปุ๋ยคอกในสัดส่วน ๑ : ๑ : ๑ : ๒
  • ใช้แสดงส่วนเปรียบในวิชาคณิตศาสตร์
๕ : ๑๐ = ๑ : ๒
  • ใช้ไขความ แทนคำว่า "คือ"
นิ. ลอนดอน : นิราศลอนดอน แบบเรียนกวีนิพนธ์
  • ใช้เขียนหลังคำ "ดังนี้" "ดังต่อไปนี้" เป็นต้น เพื่อแจกแจงรายการ
พืชสวนครัวที่ปลูกไว้มีหลายชนิด ดังนี้ : กะเพรา โหระพา พริกขี้หนู ตะไคร้ และตำลึง
  • ใช้คั่นบอกเวลา ซึ่งใช้คั่นระหว่างชั่วโมงกับนาที หรือชั่วโมงกับนาทีกับวินาที
๑๓:๓๐ น.
๑๖:๓๗:๒๓


ทับ (/)

  • ใช้ขีดหลังจำนวนเลขเพื่อแบ่งจำนวนย่อยออกจากจำนวนใหญ่
บ้านเลขที่ ๘๐๐/๔๓
  • ใช้ขีดคั่นระหว่างเลขบอกลำดับกับเลขศักราช
การประชุมครั้งที่ ๕/๒๕๔๑
  • ใช้ขีดคั่นระหว่างตัวเลขแสดงวัน เดือน ปี
๑๐/๑/๒๕๕๒
  • ใช้ขีดคั่นระหว่างคำ "และ" กับ "หรือ" เป็น "และ/หรือ" หมายถึงอย่างใดอย่างหนึ่งหรือทั้งสองอย่างก็ได้
  • ใช้ขีดคั่นระหว่างคำ แทนคำว่า "หรือ" หมายถึง อย่างใดอย่างหนึ่ง
ตรอก/ซอย
อำเภอ/เขต
  • ใช้ขีดคั่นระหว่างคำ มีความหมายว่า "ต่อ"
กิโลเมตร/ชั่วโมง
ไมล์/ชั่วโมง

นขลิขิตหรือวงเล็บ ( )

  • ใช้กับข้อความที่อธิบายไว้เพื่อช่วยให้ชัดเจนขึ้น
ตาของเธอสวยเหมือนตาเนื้อทราย (เนื้อทรายเป็นชื่อสัตว์ชนิดหนึ่ง ซึ่งมีนัยน์ตาสวยมาก)
  • ใช้กับข้อมูลบางอย่างเพื่อเตือนความจำ
กรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. ๒๓๒๕ - ปัจจุบัน)
  • ใช้คร่อมนามเต็มที่เขียนไว้ใต้ลายเซ็น
  • ใช้คร่อมตัวเลขหรือตัวอักษรที่เป็นหัวข้อบอกเชิงอรรถ
  • ใช้ในวิชาคณิตศาสตร์ หรือเขียนสูตรเคมีเพื่อกั้นกลุ่มตัวเลขหรือสัญลักษณ์

ปรัศนี (?)

  • ใช้เมื่อสิ้นสุดประโยคคำถาม
  • ใช้หลังข้อความที่แสดงความสงสัยหรือไม่แน่ใจ
​ คุณต้องการศึกษาที่แห่งใด?

ไปยาลน้อย (ฯ)

  • ใช้ละบางส่วนของคำ โดยมากใช้สำหรับชื่อเฉพาะหรือสำนวนที่รู้จักกันดี
กรุงเทพฯ อ่านว่า กรุงเทพมหานคร และ "ข้าฯ" อ่านว่า ข้าพเจ้า
  • ใช้ในการเขียนวัน เดือน ปี แบบไทย

ไปยาลใหญ่ (ฯลฯ)

  • ใช้ละคำที่มีอีกมากเพื่อประหยัดเวลาและหน้ากระดาษ
เครื่องครัวมี กระทะ ตะหลิว จาน ช้อน ฯลฯ เมื่ออ่านถึง ฯลฯ ต้องอ่านว่า ละ หรือ และอื่น ๆ

มหัพภาค (.)

  • ใช้เขียนไว้หลังตัวอักษรเพื่อแสดงให้รู้ว่าเป็นอักษรย่อ

ประโยชน์ของอักษรย่อคือ ช่วยให้เขียนได้สั้นลง และที่สำคัญเพื่อความรวดเร็วเมื่อมีระยะเวลาอันจำกัดในการเขียน การย่อจะใช้พยัญชนะต้นของแต่ละพยางค์เป็นตัวย่อ แต่เวลาอ่านอักษรย่อต้องอ่านคำเต็ม

กม. อ่านว่า กิโลเมตร
พ.ศ. อ่านว่า พุทธศักราช
อสมท. อ่านว่า องค์การสื่อสารมวลชนแห่งประเทศไทย
ค.ร.ม. อ่านว่า คณะรัฐมนตรี
ธ.ค. อ่านว่า ธันวาคม
ด.ญ. อ่านว่า เด็กหญิง
นม. อ่านว่า นครราชสีมา
  • ใช้เขียนหลังจากจบข้อความหรือประโยค
  • ใช้เขียนหลังตัวเลขหรืออักษรที่บอกลำดับข้อ
  • ใช้เขียนคั่นระหว่างชั่วโมงกับนาทีเพื่อบอกเวลา อาจเขียนเลขบอกชั่วโมงเป็นเลข ๑ หลักก็ได้
๑๐.๓๐ น.
๐๕.๔๔ น.
๕.๔๔ น.
  • ใช้เขียนแสดงทศนิยมในจำนวนเลข เช่น
๕๐.๕๐ บาท
๑.๒ กิโลเมตร
  • ใช้เขียนแสดงจำนวนทศนิยมไม่รู้จบ
๒.๓๓๓...
  • ใช้แทนเครื่องหมายคูณในวิชาคณิตศาสตร์
a.b = a × b
  • ใช้คั่นสูตรเคมีเพื่อแสดงสูตรของสารประกอบในสารประกอบเชิงซ้อน

ไม้ยมก (ๆ) มีวิธีใช้ดังนี้

  • ใช้เพื่อซ้ำคำ
เมื่อเด็ก ๆ เขาอ้วนมาก (อ่านว่า เมื่อเด็กเด็ก)
  • ใช้เพื่อซ้ำวลี
เธอเดินไป ๆ อย่างไม่มีจุดหมาย (อ่านว่า เดินไป เดินไป)
  • ใช้เพื่อซ้ำประโยค
จะทำอย่างไรดี ๆ (อ่านว่า จะทำอย่างไรดี จะทำอย่างไรดี)

ไม่ใช้ไม้ยมกในกรณีต่อไปนี้

  • คำเดิมที่ทำหน้าที่ต่างกันไม่ใช้ไม้ยมก
สถานที่ที่ฉันอยากไปเที่ยวคือเมืองโบราณ [ที่คำที่ ๒ ทำหน้าที่เป็นประพันธสรรพนาม]
ทุเรียนขายเป็นกิโลกิโลละ ๘๕ บาท [กิโลคำที่ ๒ ทำหน้าที่เป็นประธาน]
  • ในการเขียนคำประพันธ์ไม่ใช้ไม้ยมกในคำซ้ำกัน
เรื่อยเรื่อยมาเรียงเรียง นกบินเฉียงไปทั้งหมู่
  • คำว่า นานา และ จะจะ ไม่ใช้ไม้ยมก
เขาพูดกันไปต่าง ๆ นานา
เห็นกันจะจะว่าเขาทำอย่างนั้น

ยัติภังค์ (-)

  • ใช้ใส่เมื่อต้องแยกคำ เนื่องจากมาอยู่ตรงสุดบรรทัด แล้วไม่สามารถบรรจุคำเต็มได้
  • ใช้ใส่ไว้ท้ายวรรคหน้าของบทร้อยกรองเพื่อต่อพยางค์หรือคำที่ต้องเขียนคาบวรรคกัน เพื่อให้ถูกต้องตามฉันทลักษณ์
  • ใช้เขียนแยกพยางค์ เพื่อบอกคำอ่าน
กตเวทิตา อ่านว่า กะ - ตะ - เว - ทิ - ตา
  • ใช้ในพจนานุกรม เพื่อแสดงว่าคำนั้นมีคำอื่นมาต่อท้าย, เพื่อแทนคำอ่านของพยางค์ที่ไม่มีปัญหาในการออกเสียง, เพื่อใช้แทนส่วนหน้าของคำคู่ที่ละส่วนหน้าไว้และเพื่อใช้แทนคำที่มาจากข้างต้นที่ละไว้โดยไม่ต้องเขียนซ้ำ มักใช้ในกรณีที่เป็นรายการชุดเดียวกัน
  • ใช้ในความหมายว่า "และ" หรือ "กับ"
ทิวา - ราตรี
กามนิต - วิสิฏฐี
  • ใช้แทนความหมายว่า "ถึง" เพื่อแสดงช่วงเวลา จำนวน สถานที่ ฯลฯ
กรุงเทพฯ-เชียงใหม่
๑๐:๐๐ - ๑๔:๐๐ น.
  • ใช้ขยายความ
ถิ่น-อีสาน หมายความว่า เป็นภาษาถิ่นที่ใช้ในภาคอีสาน
  • ใช้แสดงลำดับย่อยของรายการที่ไม่ใส่ตัวอักษร
หมายเลขโทรศัพท์ ๒๔๘-๖๒๘๐
  • ใช้แยกตัวอักษรเพื่อให้เห็นการสะกดชัดเจน
ร-า-ษ-ฎ-ร

วงเล็บปีกกา

[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

วงเล็บปีกกา {}

  • ใช้พ่วงคำซึ่งอยู่คนละบรรทัดเข้าด้วยกัน เพื่อให้รู้ว่าเป็นกลุ่มเดียวกัน อาจใช้เพียงข้างใดข้างหนึ่งก็ได้
  • ใช้ในวิชาคณิตศาสตร์ เพื่อกั้นสมาชิกของเซต หรือกั้นกลุ่มตัวเลขหรือกลุ่มสัญลักษณ์ที่มีวงเล็บอื่นอยู่แล้ว ไว้เป็นกลุ่มเดียวกัน
{a, b, c, d, e}
{๑๕ + ๕ + [๒๑ - ๘(๓ - ๑)]}

วงเล็บเหลี่ยม

[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

วงเล็บเหลี่ยม []

  • ใช้คร่อมคำหรือข้อความเพื่อแยกออกจากข้อความอื่น ในกรณีที่ข้อความนั้นมีการใช้เครื่องหมายวงเล็บแบบอื่นอยู่แล้ว
  • ใช้ในพจนานุกรม สำหรับบอกคำอ่าน
  • ใช้ในวิชาคณิตศาสตร์ เพื่อกั้นกลุ่มตัวเลขหรือกลุ่มสัญลักษณ์ที่มีวงเล็บอื่นอยู่แล้ว
  • ใช้ในทางวิทยาศาสตร์ สำหรับกั้นกลุ่มตัวเลขหรือกลุ่มสัญลักษณ์เพื่อแสดงความหมายต่าง ๆ

สัญประกาศ (_____)

  • ใช้ขีดเส้นใต้ข้อความที่สำคัญ
วันขึ้นปีใหม่ของไทยตรงกับวันที่ ๑ มกราคมของทุกปี
  • ใช้ขีดเส้นใต้ข้อความที่เป็นหัวข้อหรือข้อความที่ต้องการให้เด่นเป็นพิเศษ
สำเนียงส่อภาษา กิริยาส่อสกุล
อัญประกาศ (กลาง)
อัญประกาศเดี่ยว (ล่าง)

อัญประกาศ (" ") เป็นเครื่องหมายที่ใช้คร่อมตัวอักษร คำ กลุ่มคำ หรือข้อความที่มีลักษณะพิเศษหรือเป็นส่วนของคำพูด มีวิธีใช้ดังนี้

  • ใช้เมื่อต้องการให้ผู้อ่านสังเกตคำใดคำหนึ่ง
สาวแรกรุ่นเปรียบเสมือน "ดอกไม้แรกแย้ม"
  • ใช้เมื่อต้องการให้ผู้อ่านทราบว่าเป็นบทสนทนา ในกรณีที่มีทั้งบทบรรยายและบทสนทนา
เขาบอกฉันว่า "พรุ่งนี้เขาจะไปชะอำ"
  • ใช้เมื่อยกข้อความตอนใดตอนหนึ่งจากหนังสืออีกเล่มหนึ่ง ซึ่งไม่ใช่หนังสือที่ผู้เขียนกำลังเขียนมา
เราไม่ควรเชื่อใครง่าย ๆ ดังที่สุนทรภู่เคยกล่าวไว้ในเรื่องพระอภัยมณีว่า "แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์ มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน"

อัญประกาศเดี่ยว

[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]

อัญประกาศเดี่ยว (' ')

  • ใช้เขียนเป็นอัญประกาศซ้อนในข้อความที่มีอัญประกาศอยู่แล้ว
ทนายของจำเลยแย้งขึ้นมาว่า "เมื่อสักครู่พยาน พูดว่า 'ผมได้ยินเสียงไม่ค่อยชัด' จึงขอเลื่อนเวลาเพื่อตรวจสอบให้แน่ชัด "

อัฒภาค (;)

  • ใช้แยกประโยคเปรียบเทียบออกจากกัน
  • ใช้คั่นระหว่างประโยคที่สมบูรณ์ ๒ ประโยค เพื่อแสดงความต่อเนื่องของประโยคทั้งสอง
  • ใช้แบ่งประโยค กลุ่มคำ หรือกลุ่มตัวเลขที่มีเครื่องหมายจุลภาคอยู่แล้วให้เป็นส่วน ๆ ชัดเจนขึ้น
๑,๓๓๕; ๕๔๑; ๓๕,๙๘๔
  • ใช้คั่นคำในรายการที่มีจำนวนมาก ๆ เพื่อจำแนกรายการออกเป็นพวก ๆ
  • ใช้ในพจนานุกรม เขียนคั่นบทนิยามของคำที่มีความหมายหลายอย่าง แต่ความหมายก็ยังมีนัยเนื่องกับความหมายเดิม และยังใช้คั่นบทนิยามของคำที่มีความหมายไม่สัมพันธ์กันด้วย
จร ก. ดู; ไป, เกี่ยวไป; ประพฤติ

อัศเจรีย์ (!) โดยทั่วไปใช้เป็นเครื่องหมายที่ใช้เขียนไว้ข้างหลังคำหรือกลุ่มคำที่แสดงอารมณ์และความรู้สึกต่าง ๆ เช่น ดีใจ เสียใจ ตกใจ รับรู้ ประหลาดใจ พอใจ หรืออื่น ๆ มีวิธีใช้ดังนี้

  • เขียนไว้ข้างหลังคำอุทานเพื่อแสดงอารมณ์ และความรู้สึกที่เกิดขึ้น เช่น
โอ๊ย! เจ็บจังเลย
เฮ้อ! โล่งอกไปที
โถ! น่าสงสารจัง
  • เขียนไว้หลังข้อความที่ต้องการให้ผู้อ่านสังเกตและระมัดระวัง มักเป็นข้อความเตือนใจ เช่น
ระวัง! คนข้ามถนน
อันตราย! ไฟฟ้าแรงสูง
  • ใช้เขียนหลังคำที่เลียนแบบเสียงธรรมชาติ
เปรี้ยง!
โครม!
  • ใช้ในวิชาคณิตศาสตร์ เป็นเครื่องหมายแฟกทอเรียล เขียนหลังตัวเลขหรือตัวอักษร แสดงถึงผลคูณต่อเนื่อง
๕! (อ่านว่า แฟกทอเรียลห้า) = ๕ x ๔ x ๓ x ๒ x ๑